Marx, yalnızca şu ya da bu yolla hep din ile bağıntılı olan idealizmi değil, aynı zamanda da -özellikle günümüzde yay gın olan- Hume ve Kant'ın görüşlerini, bilinemezciliği, eleştiriciliği ve olguculuğun değişik biçimlerini de kararlı bir bi çimde reddetti; bu felsefeyi idealizme verilmiş "gerici" bir ödün ve en iyimser anlamla "materyalizmi açıktan açığa geri çevirirken, gizlice, utangaç bir biçimde kabul etme" olarak niteliyordu.