Yahya Araz’ın “Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak” adlı eserinde, 16. yüzyıldan başlanarak 19. yüzyılın başlarına kadar Osmanlı toplumundaki çocukların yaşamına ilişkin bilgiler verilmektedir. Çocukların aileleri ve toplum içerisinde edindikleri yer hakkında ayrıntılı bilgiler içermekle beraber Osmanlı toplumunda kız veya erkek çocuk olarak doğmak ve yetiştirilmek, ailelerin kız ve erkek çocuğuna karşı bakış açıları ve kız çocuk doğuran anneye karşı davranış biçimleri kitabın başlıca konularıdır. Osmanlı toplumunda, çocukların nasıl yetiştirildiği ve nasıl terbiye edildiği gibi konular oldukça mühimdir. Sütannelik konumu ise çocuğun terbiyesi ve ahlâkının oluşmasında etkili olması açısından annelik kadar önemsenen bir konudur. Çocukların ilk eğitimini aileden alarak mektebe gitmeleri, mektebe başlarken yapılan törenlerde çocuğun ailesinin ekonomik durumunun ön planda olduğu ve yapılan törenin boyutunun bu bağlamda belirlendiği dile getirilmektedir. Çocukların mekteplerde aldıkları eğitim ve eğitilirken dayağın yeri hakkında bilgiler verilmekte, mektep hocalarının belirlenmesine ilişkin dikkat edilen özelliklere de yer verilmektedir. Osmanlı toplumunda çocukların geçirmiş oldukları hastalıklar, kazalar ve ölümler anlatılırken burada da cinsiyet ayrımına vurgu yapılmaktadır. Çoğunluğunu kızların oluşturduğu çocukların çok küçük yaşlarda farklı nedenlerden dolayı çeşitli ailelerin yanına verilmesi ve çocuğun yetişkinliğini kazanana kadar hatta bazen yetişkinlikten sonra da bu ailelerin yanında kalması, onlara işlerinde yardım etmesi, ailenin hizmetinde bulunması yani “tebennî” olgusuna eserde açıklık getirilmektedir. Erkek çocukların çırak olarak verilmesi, usta-çırak ilişkisi ve çocuk emeği hakkında da birçok bilgiye ulaşılmaktadır. Ayrıca çalışmanın birçok yerinde Avrupalı devletlerle Osmanlı Devleti’nin karşılaştırıldığı da görülmektedir. Bu eserde, Osmanlı toplumundaki çocuklar birçok açıdan değerlendirilmekte, çocukların bebeklikten başlayarak yetişkinliğe değin yaşamları basamak basamak anlatılmaktadır. Eserde geçmekte olan çocuklara ilişkin birçok bilginin, mahkeme kayıtlarından elde edildiği, bu kayıtlara kitapta da yer verildiği görülmektedir. Osmanlı toplumunda, çocuk sahibi olmanın ailelere toplumda saygınlık kazandırdığı bilinmektedir. Öncelikle çocukların, doğmuş olduğu ailede kız ve erkek çocuk olarak yer edindikleri ve bunun yanında erkek çocuk doğuran kadının daha kıymetli olduğu anlatılmaktadır. Erkek çocuğun toplumda kız çocuğa oranla daha çok arzulanır olduğu söylenmektedir. Çocukların miras olaylarına ilişkin bilgilere yer verilirken babasız kalan çocuğun nasıl korunduğu konusuna da açıklık getirilmektedir. Eserde, kısmen de olsa çocukların eğitim hayatları, gittikleri mektepler ve oradaki hocaları hakkında bilgiler verilmektedir. Muallimlik ise tıpkı miras gibi babadan oğula geçen bir geçim kaynağıdır. Kayıtlara dayanarak bir erkek mesleği olarak görülen muallimliği kadınların da yapabildikleri söylenmektedir. Pek fazla yaygın olmamasına karşın muallimelerin kız çocuklarına ders verebildikleri de anlatılmaktadır. Genellikle erkek çocuklarının çırak, kız çocuklarının ise tebenniye verildiği, böylelikle çalışma hayatına çocukların küçük yaşlarda atıldığı söylenmektedir. Çocuk emeğinin zaman zaman istismarına da yer verilen kitapta bu çocukların çalışma şartları ve yaşadıkları çeşitli sıkıntılar örneklerle anlatılmaktadır. Osmanlı toplumundaki çocukların tüm bu aşamalarının her birinde ailelerinin ekonomik, sosyal statülerinin çok etkili olduğu ve çocukların hayatlarını etkileyen birincil etken olduğu kitap boyunca sıklıkla dile getirilmektedir.

Osmanlı Toplumunda Çocuk OlmakYahya Araz · Kitap Yayınevi · 201343 okunma

·

24 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Spartacus