Kemalizm içe dönük ve kurucuydu. Enverizm dışa dönük ve yayılmacıdır. Hem Enver Paşa ve hem de Kemal Paşa, kişiliklerini ve formasyonlarını, Hamit'in saltanatında buldular; Hamit, Ermeni Politikası'na kadar, hem içte hem dışta modern bir prens sayılıyordu. Daha sonraki yıllarda üstü örtülmesine karşın hep modernizatör bir despot olarak kaldı; özgürlükten korkuyor ve modernizasyondan vazgeçemiyordu.