Biyoloji, psikoloji, din, sosyoloji... Bazen birlikte çalışan, bazen karşı karşıya getirilen kavramlar... Hepsinin de iki ortak noktası var: insanlar tarafından bilinmeyeni bilmek için kullanılıyor olmaları ve insanlar tarafından bilme amacı taşımadan işlerine geldiği gibi kullanılmaları. Maalesef biz ikinciye daha sık rastlıyoruz, hele konu kendimiz olunca. Bunu biraz daha açayım, kendimizle ilgili iki yaygın görüşü yanlış olmalarına rağmen ısrarla savunmaya devam ediyoruz. Birincisi, diğer canlılara kıyasla çok ama çok özel olduğumuz görüşü. Diğer tüm canlılar atomlardan oluşuyor, davranışları hormon ve nöronlardan etkileniyor, bunlar diğer maddelerle etkileşime girebiliyor, genlerle aktarılabiliyor ve o canlıların tamamen bilimsel kurallar içerisinde var olmasını sağlıyor. Ama biz o kadar özeliz ki beynimizin bir kimyasal yapısı yok, tamamen irademize bağlı. Hatta bu irademiz öyle bir şey ki hastalıkları bile düşünce gücümüzle tedavi edebiliyoruz. Ufacık bir korona virüs bizi 2 sene eve kapatmaya yetiyor ama yine de en üstün canlı biziz. Diğer yanlış görüşte ise biz iradesi olmayan biyolojik birer robotuz. Ne yaparsak yapalım biyolojik gerçeklerin dışına çıkamıyoruz ve bunlar da irademizden gram etkilenmiyor. Her şey genetik ve evrim. Mesela biz o kadar iradesisiz ki cinsiyetçilikten kurtulmamız mümkün değil çünkü atalarımız öyle evrimleşmemiş. Hatta savaşmadan da duramayız çünkü bu çok doğal, karıncalar bile savaşıyor.

İçimizdeki Maymun, bu iki görüşü birden alıp çürüten, okuyucuyu gerçekçi ve tutarlı olmaya iten bir kitap. Yazarın primatlar hakkında geniş bilgisi ve gözlemleri var. Kitapta ise bunları anlatıyor, bazen birbirleriyle bazen de biz insanlarla kıyaslıyor. Orangutan veya goril gibi başka primatlardan da bahsediliyor ama kitabın odak noktası şempanzeler ve bonobolar. Çünkü bu iki türden biri saldırgan, biri barışçış; biri ataerkil, biri anaerkil. İşin ilginç tarafıysa birbirine zıt olan bu iki türün bizimle akrabalıklarının birbirine çok yakın olması. Bu önemli bir ayrıntı çünkü demin bahsettiğim ikinci yanlış görüşü savunanlar iki türden sadece birini örnek gösteriyor: ataerkil ve saldırgan olanı. Bu kitabı okurken bazı konularda ne kadar temelsiz yargılara sahip olduğumuzu gördüm. Örneğin hepimiz bilim insanlarının asla duygularının ve kültürlerinin etkisinde kalmadığını düşünüyoruz ama bunun aksini gösteren birçok örnek anlatılıyor kitapta. Bunun haricinde ahlak kavramına ve sosyal ilişkilere bakış açım da etkilendi. Bunları hep insanlara hasmış gibi düşünsek de bazı hayvan türleri de kendi içinde ahlaki kurallara ve sosyal dinamiklere sahip. Hele ki primatlarda bunların ne kadar derin olduğunu görünce çok da özel hissetmemeye başladım. Ama aynı zamanda asla sorgulamadığımız birçok kuralın ilkel içgüdülerimizden kaynaklandığını gördüm ve daha açık fikirli olmamız gerektiğini hatırladım. Genel konuşmak gerekirse eğitici, dili basit ve akıcı, fazla teknik kısımlara girmeyip anlaşılırlığını koruyan bir kitaptı. Herkes tarafından okunabilir. Yalnızca bazı konuların fazla uzatıldığını düşünüyorum o kadar.