tarihte başvurulan gaddarlıkları duyduğumuzda bazen düşünsel nedenlerin yıkımsal isteklere sadece bahane oluşturduğu izlenimine kapılır, bazen de örneğin engizisyon tarafından başvurulan zalimliklerde düşünsel nedenlerin bilinçte ön plana çıktığı, yıkımsal nedenlerin de onlara bilinçdışı bir güç sağladığı sanısı uyanır içimizde.