Fransa'da İç Savaş, Marx tarafından Paris Komünü sırasında Enternasyonal adına yazılmış çağrı ve değerlendirmelerden oluşan bir kitap. Daha önce iki kez okuduğum halde üçüncü defada bile hala yeni noktalar görerek yeni şeyler öğrenerek okudum. Paris Komünü ile ilgili yapmakta olduğum okumaların en keyiflilerinden birisiydi bu kitapçık. Marx daha Komün yaşanmaktayken, bunun tarihteki ilk işçi iktidarı olduğunu görmüş, Komün'ün güçlü ve zayıf yanlarının bu ilk olma olgusu ile bağını da analizine dahil etmiş. Benim açımdan en etkileyici olgu ise; Komün yönetiminde Blanqistler ve Proudhoncular çoğunlukta olmasına ve neredeyse hiç Komünist olmamasına rağmen, Marx'ın Komün'ü tereddütsüz bir şekilde sahiplenmesi oldu. Bugün çevremizde gezinen çok bilmiş "ben söylemiştimciler" ile "halk bizi anlamıyorcular" düşünüldüğünde nasıl bir farktan bahsettiğim daha iyi anlaşılacaktır. "İşçi sınıfının kurtuluşu kendi eseri olacaktır" diyen bir komünistin, kendini nimet olarak pazarlamayıp doğrudan doğruya pratikten öğrenmeye odaklanması dışında bir davranışta bulunması da beklenmezdi zaten... Okumayan okumalı, okuyan gene okumalı...