Girizgah: Lanark, hem okunabilirlik açısından hem de yazımsal olarak bakıldığında okuru ciddi olarak farklı duyguları ( sıkılma, sevinme, üzülme, heyecanlanma, sabırsızlık, estetik) tam olarak yaşatabilen tarif edilmesi zor kitap. Alasdair Gray'in 20 yıllık çalışması olan Lanark 4-5 farklı yazımsal türü içinde bulunduran okuduğum en zekice kitaplardan biriydi. Yazar, bilimkurgu ve fantastik öğeleri, bildungsroman ve kahraman mitleri doğrultusunda harmanlayıp; aynı zamanda yapmış olduğu intihaller ile tarihten o döneme kadar yazılmış tüm edebiyatın tarihinin bir nevi özetini sunan Gray (bkn: Hatime sf: 523) tragedya, insanlığın varoluş sorunları, cennet-cehennem tanrı-yaratıcı-yaratılan temaları doğrultusunda oluşturulmuş çok katmanlı bir kitap. Çok sert bir şekilde kapitalizm eleştirisi yapan Lanark, bilimkurgu ve fantastik romana ait gerçeküstücülüğü, diğer edebi türleri içinde yer alan gerçeklik temasıyla birlikte kullanan aynı zamanda bir distopya örneği. Kitabın atmosferi bazı okurlar tarafından çok kara ve simsiyah bulunması ve bu karamsarlık tonlarının okuru sıkabileceği eleştirisi yapılsa da açıkcası bu fikre hiç sahip olmadan kitabı okuduğumu belirtmeliyim. Gray'in ressam olması ve diğer güzel sanatlarla olan ilişkisini müthiş betimlemeler ile sunması ve bana Tim Parks'ın Kader'i tematik olarak neye dayandırılarak oluştuğunu bahsettiği "The Pleasures of Pessimism" makalesinden dolayı, tam tersi bir keyif yaşatarak kitabı keyifle okumama neden oldu. Fakat bu demek değildir ki kitap, üzgün, kara ve simsiyah değil. Konu: Lanark, Alasdair Gray'in şehir ve kahraman ve yaratıcı üçlemesini doğmuş olduğu Glasgow üstünden anlatan ve konu olarak Thaw ve Lanark adlı aynı olan iki kişinin hayatını, iki farklı zamansal gerçeklik içinde anlatan bir kitap. Lanark, güneş ışıklarının olmadığı bir yerde( ya da güneş ışığının çok az göründüğü bir zamanda), ejderha derisi hastalığına yakalanmış ve sonrasında insanların kendilerine yemek-tedavi imkanı sunan enstitü denen yerde başlayan ve biten öyküsünü anlatırken, Thaw 1950'lerde Glasgow'da II. Dünya Savaşı'ndan sonraki süreci anlatan, genç bir ressamın hayatını anlatıyor. Linear olarak başlamayan kitap, 4 kitaptan 3.süyle başlayıp okuru labirentler içinde ve değişen anlatıcılar ile karşı karşıya bırakıyor. Bu durumda, kitabın geleneksel ve yenilikçi türleri çok başarılı şekilde içinde barındırmasına ve okuyuca alışıldık olmadığı süreçlerin içine dahil eden bir okuma deneyimi sunuyor. Sonuç: Lanark, alışılmış olmayan (dönemine göre ve bence hala şu an da geçerli) farklı edebi perspektiflerin bir araya getirildiği ve kahraman- yaratıcı temasını bilimkurgu, büyüsel gerçekcilik ile harmanlandığı, ya da diğer bir deyişle Gray'in bilimkurgu ve fantazi edebiyatı bir aracı olarak kullandığı müthiş bir postmodern eser. Kitabın, linear bir anlatım sunmaması ve bazı okurlarca alışık olduğumuz fantazi ve bilimkurgu edebiyatında yer alacak öğeleri ve konu örtüsünü tam olarak barındırmamasından dolayı kitabın beğenilmemesine ve belki de aşırı derecede uzatılmış olabileceği gerçeğini göz ardı etmiyor. Bunun yanında kitabın yavaş yavaş açılması sabır gerektiren bir diğer durum. Benim açımdan ise, Lanark'ı fikir olarak ve Gray'in selam çaktığı birçok yazar ve eser doğrultusunda değerlendirdiğimde elimden bırakmak istemediğim bir kitap oldu. Gray'in her bölümü ustalıkla sonlandırması, yapmış olduğu betimlemeler- ki beni kendimden aldı-estetik anlamda cidden tatmin etti. Gray'in entellektuel birikimi, Lanark ve Thaw ikilisinde kendisini birçok farklı şekilde okura göstermesi ve mizah anlayışı kendisine hayran bıraktı. Özellikle kapitalizm ve entellektüeller üzerine getirmiş olduğu eleştiriler, kitabın tartışılması ve sunduğu çok katmanlılık açısından da kitabı son derece değerli kıldı. Özetle, farklı ve eğlenceli bir okuma deneyimi için harika bir kitap. Okura birçok farklı duyguyu bir arada sunabilen zekice bir kitap. Bu özet uzar gider! İyi okumalar dilerim. 10/8

LanarkAlasdair Gray · Metis Yayıncılık · 201859 okunma

·

256 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Gorkem Y