Elif Şafak'ın bütün kitapları yayınlandıkları andan itibaren tartışma konusu oluyor. En son romanı Ustam ve Ben de bu geleneği bozmadı ve özellikle Arkitera web sitesinde yayınlanan bir yazı aracılığıyla da hem mimarlık bilgisine hem 16. Yüzyıl Osmanlı yaşamına aykırı anlatımlar ve bilgiler olduğu eleştirisi getirildi. Kitabı okumaya başlamam biraz zaman aldığı için bütün bu eleştirileri okumuş oldum ama kitabı okurken mümkün olduğunca onlardan etkilenmemeye çalıştım. Elif Şafak'ın bu yeni kitabında ana konu 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman'ın sarayına Hindistan'dan gelen bir filin bakıcısı olarak giren "filbaz" Cihan'ın çevresinde dönüyor. Daha sonra Mimar Sinan'ın çıraklarından biri olacak olan Cihan, ustasının uzun süren yaşamı boyunca hem eserlerine katkıda bulunacak, hem de saray bahçesindeki fil aracılığıyla Osmanlı'nın bu çalkantılı döneminde (ve daha sonraki Selim ve Murat dönemlerinde de) olan bitenleri gözleyecektir. Benim için yukarıda belirtilen türden eleştirilerin fazla anlamı yok, Çünkü kurgusal bir yapıtın bir tarih kitabı gibi doğruları tüm yönleriyle yansıtmak gibi bir derdi olduğuna inanmıyorum. Nitekim Elif Şafak kitabın sonsözünde romanın akışı için tarihsel gerçeklerde (özellikle tarihlerde) bazı küçük oynamalar yaptığını söylüyor. Roman eleştirisinin edebiyat çerçevesinde yapılması ve edebi tekniklerin, dilin eleştirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu tür bir eleştiri yaklaşımını benimsediğimizde eleştirilecek şeyler buluyoruz. Öncelikle romanın yapısının Elif Şafak'ın pek sevdiği ve önceki bir çok romanında uyguladığı bir yapı olduğunu saptayabiliriz. Bu yapıda romanın sonunda baştan beri ipuçları verilen ama tam olarak söylenmeyen bir gerçek ortaya çıkar. Bu gerçek bazen beklenmedik ölçüde şok edici de olabilir (Mahrem ve Pinhan akla geliyor). Bu bir anlamda da hafif bir polisiye havası veriyor kitaplarına. Ama Ustam ve Ben'de bu "sır" ortaya çıktığında pek aynı hissi vermedi bana. Yani arka plandaki esrar bir polisiye romanın o gizemli heyecanıni yaratmaya yetecek bir şey değildi. Bir de bu türün (kimileri "tarihsel polisiye" diye adlandırıyor) iyi örneklerinde, örneğin Umberto Eco'nun "Gülün Adı"nda tüm kitap bu esrarı çözmeye doğru yapılan yolculuğu anlatır, ama bunu Ustam ve Ben'de bulamadım. Daha çok ilginç bir dönemin önemli tarihi kişilerinin yer aldiğı bir tür pastiş oluşturuyor. Yine de kitap okunmaya değer. En azından benim için İskender'le gelen hayal kırıklığını bir ölçüde de olsa gideriyor.

Ustam ve BenElif Şafak · Doğan Kitap · 201312,3bin okunma

·

5 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Levent Mollamustafaoğlu