Evrenselleşmenin ve akabinde gelen aynılaşma korkusunun doruklara doğru yükseldiği bir dönemde yine ayrımcılığın nasıl radikal boyutlarda yaşanabildiğini –üstelik bunu çok gizlenerek, saklanarak yaptığını- uzun uzun ve insanın içinde bir yerleri tarumar edecek bir incelikte yazmış Maalouf kitabı. Dilinin akıcılığı ve bir çırpıda okunabilmesiyle tezat bir şekilde anlattıklarını yıllarca sorgulayıp yıllarca izini sürüp ve yine yıllarca yıkıntıların en başına oturup kurulmuş bir sebep halini almış şekilde göreceksinizdir –kendisi öyle ümit etmediyse de-. Çoğu kaliteli kitapta olduğu gibi bu da içimde bir yerleri yıktı, fakat bu kadar ustalıklısını ve komşunuz bir tabak yemek getirmişçesine sakin, nazik ve samimisini gördüm mü emin değilim. Kendi gelişimini ve doğayla yüzleşmesini tamamlamak için sizi terk edip giden kediniz uzunca bir aradan sonra yine yuvasına dönmüş gibi hissettirebilir; donuk, samimiyetsiz, her geçen saniyede elinizdeki şeylerin daha da öğütüldüğünü bir bıçak damarınıza dayanmışçasına hissettiğiniz bir çağ ile başbaşaysanız. Ben en çok da büyükbabama ‘bize bu dünyayı bırakırken hiç mi içlerinde bir sorumluluk, bir utanma hissetmediklerini’ sormuşum da karşılığında utana sıkıla tüm dilemmalarıyla sorunun ortaya dökülüp sonunda beni çok derinden vuracak bir kapanış yapılmış gibi hissettim. İzninizle sizi o son paragraf ve muhakkak okumanızı istediğim fikriyle başbaşa bırakıyorum;
‘’Genelde, bir yazar son sayfaya geldiğinde en kalpten dileği, kitabının yüz yıl sonra, iki yüz yıl sonra hala okunuyor olmasıdır. Kuşkusuz bu asla bilinemez. Sonsuz olması istenen ve ertesi gün ölen kitaplar varken, bir okullunun eğlence olsun diye yazdığı sanılan bir başkası ayakta kalır. Ama daima umut edilir.
Ben ne bir eğlencelik ne de edebi bir eser olan bu kitap için o dileği tersine çevireceğim: torunum yetişkin biri olup da, günün birinde rastlantıyla aile kitaplığında onu keşfettiğinde biraz sayfalarını karıştırsın, biraz göz atsın, sonra omuz silkerek ve büyükbabasının zamanında hala böyle şeylerin konuşulmasına ihtiyaç duyuluşuna hayret ederek hemen aldığı tozlu yere geri koysun.’’
