Toplumcu Gerçekçi Bakış Açısıyla Cemile RomanıOrhan Kemal'in 1952 yılında yazdığı Küçük Adamın Romanı serisinin son kitabı Cemile, ana fikir olarak iyiyle kötünün mücadelesini son derece başarılı şekilde anlatıldığı bir eserdir.
Fakat ben kitapla ilgili daha farklı bir şeyler söylemek istiyorum. Kitapta, Orhan Kemal'in kendi dünya görüşünü yansıttığı iki karakter bulunmaktadır. Bunlardan biri işçi İzmirli Nusret, diğeriyse Cemile'nin babasının arkadaşı İzzet Usta'dır. Belki roman çoklukla kitaba ismini veren karakter Cemile, ailesi, aşkı ve ona kurulan tezgahlar üzerinden döner ama bu hikayeye paralel olarak anlatılan fabrikada yaşanılan olayların anlatımı kısmında yazar asıl anlatmak istediği fikri bu iki karakter üzerinden bize verir.
"Bir kedi kadar çevik, açıkgöz olan İzmirli Nusret, lisenin onuna kadar okumuş, cin gibi bir delikanlıydı. İplik ve bez randımanlarının niçin birdenbire düştüğünü kısaca anlattı:
...kolaya zımpara tozunu usta beyin adamları atıyor. Malum a, zımpara tozu aşındırıcıdır. Tel gücüle aşınıyor, aşınan tel gücüler de iplikleri zedeleyip koparıyor.
-Ustanın ne menfaati var bunda?
-İtalyan'ı sepetletip eskisi gibi tek başına kalmak!"
Herkesin sustuğu, sorgulamadığı, kendisine ne anlatılıyorsa eyvallah deyip öfkesini yanlış kişilere yönlendirdiği fabrikada, yazar Nusret karakteriyle bize fikrini belli eder: yanlışı gördüğünde susma ve yaşadıklarını her zaman sorgula.
İkinci karakterse romanın giriş kısmında da yer alan İzzet Usta'dır. Bu karakter, iyiliği, aklı selimliği ve işçilere doğru yolu göstericiliğiyle aslında yazarın romanda kendini konumlandırdığı kişidir. İşçiler öfkesini manipülasyonla galeyana gelerek İtalyan mühendise sonra da Camgöz'e kusarlar ama aslında her iki olayda da öfkelerini, kalabalık olmanın getirdiği gücü yanlış kişilere yönlendirirler. Çözüm ne yalnız kişilere kızıp yakıp yıkmaktır ne de susup oturmaktır. Çözüm, aklı selim olup doğru adrese gitmektir ama ne İzzet Usta'yı dinlerler ne de aslında kendilerine kalıcı bir çözüm bulurlar.
"Bir kenardan itidalli bir ses sordu:
-Ne yapmak niyetindesiniz?
İzzet ustaydı. Bütün gözler ona döndü. O, sapsarı yüzüyle dimdikti. Sorusuna cevap alamayınca, tekrarladı:
-Ha, ne yapmak niyetindesiniz?
-Ekmeğimizi elimizden alıp bizi süründürenlerin evlerini başlarına yıkacağız!
-Kim bunlar?
-Dokuma ustası, muavini, iplik ustası, düzenciler..."
.........................
"İzzet usta gerilerde kalmıştı:
-Evet, ama Camgöz'ün kahvesini parçalamakla ellerine ne geçecek? diye soruyordu. Çare bu mu? Kurtuluş bu mu?"
Son olarak bu roman, akıcı dili, birçok karakterle ve diyalogla bezenmiş başarılı anlatımı ve de döneminin toplumcu gerçekçi fikirleriyle Türk edebiyatın kıymetli eserlerinden biridir. Bugüne kadar hala okumadıysanız, mutlaka okuyun ve bu güzel kitabı kaçırmayın.
