Aşağıda okunacaklar bir inceleme değil, Berna Moran'ın Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1 adlı eserinden bir alıntıdır. Müşahedat için daha açıklayıcı olduğunu düşünerek burada paylaşmayı daha uygun buldum. "Romanın yazılışını konu haline getirme bakımından Müşahedat’takini andıran bir tekniği, 18. yüzyıl İngiliz romancısı Lawrence Sterne Tristram Shandy’de kullanılmıştı. Roman görünüşte Tristram’ın yaşamını anlatıyordu, ama Tristram’ın ağzından anlatılan bu yapıtta romanın kahramanı sözde gerçekçi bir yöntemle yazmaya çalışırken, gerçekçi romanın bir parodisini yapmış ve dolayısıyla bu tür romanın benimsediği kuralları sergilemiş ve saymaca olduklarını ortaya koymuş oluyordu. Başka bir deyişle Tristram Shandy’nin de konusu bir bakıma ‘’roman’’dı. Romanın kendi dışında bir şeyi değil de kendisini anlattığını söyleyen Rus Biçimcilerinden Şklovskiy, bundan ötürü Tristram Shandy’yi dünyanın en tipik romanı sayar. Ahmet Mithat’ın yaptığı elbette ki çok daha basit bir düzeyde, ama doğalcı bir romanın yazılış yöntemini ve kurallarını konu edinmesi bakımından Stern’ü çağrıştıran bir yönü var. Rus Biçimcileri Müşahedat’ı okumuş olsalardı, bu açıdan ilginç bulurlardı herhalde… Ahmet Mithat’ın, kişilerini romanın yazılması eylemine katmakla, L. Pirandello’nun Altı Şahıs Yazarını Arıyor (1921) oyununda kullandığı tekniği ondan önce bir ölçüde denediğini de söyleyebiliriz isterseniz. Müşahedat ile Andre Gide’in Kalpazanlar’ı (1925) arasında da teknik bakımından bir benzerlik bulunur. Kalpazanlarda da romanın içinde bir romancı vardır ve onun roman sanatı hakkındaki düşünceleri, romanın kişileriyle ilgili notlar ve anı defterine yazdıkları romanın içinde yer alır ve konunun bir parçasını oluşturur. Andre Gide bu tekniğin sağladığı olanakları çok iyi değerlendirir ve yaptığı iş Ahmet Mithat’ınkiyle karşılaştırılamayacak kadar karmaşık ve usta işidir. Bununla birlikte yazarımızın Türkiye’de romana daha yeni başlandığı yıllarda ‘’Roman tarz-ı tahririnde (yazma tekniğinde) bir tuhaf turfanda olmak üzere bu kitabı da böyle yazmayı iltizam etmişimdir (uygun bulmuşumdur)’’ diyerek, söz konusu tekniği, çok basit düzeyde de olsa, Pirandello’dan ve Gide’den önce denemeye girişmesi ilginçtir. Tanzimat romancıları bütün acemiliklerine rağmen bazen böyle buluşlarıyla şaşırtıcı yeniliklerde getirmişlerdir." 70/71

MüşahedatAhmet Mithat Efendi · Anonim Yayıncılık · 2013599 okunma

·

166 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.