Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol

İnsan Bilimleri İçin Yeni Bir Epistemoloji

Belirsizin Bilimleri

Abraham Andre Moles

Sözler ve Alıntılar

Tümünü Gör
Fizikçilerin yöntemlerini pragmatik olarak meşrulaştıran başarıları o denli büyük olmuştur ki, sonuçta bu düşünceler bir ideolojiye dönüşmüştür. Bu kitap, söz konusu ideolojiye karşı yazılmıştır.
"Zira ölçülmüş belirsizlikler içinde yaşamaktansa, sahte kesinlikler içinde yaşamak daha elverişlidir"
Sayfa 30
Reklam
Günlük yaşamımızda ve çevremizde, doğanın dünyasına ait olmayan şeyler bulunmaktadır; bunlar birtakım renkler ve biçimlerdir, diğer insanlardır, bilinç alanımızdaki izlenimlerdir ve bu izlenimler, çok uzun zamandır bilmediğimiz ve içimizden -fizikçi, astronom ve biyolog dahil- hiç kimsenin varlığını ve genel niteliğini reddedemeyeceği yasalara göre yinelenmekte veya yenilenmektedirler. ... Oysa, çoğu kez, son derece az bir bilgi düzeyinden hareketle akıl yürütüyoruz; belirsizin bilinmesi olarak doğru bir şekilde adlandırdığımız bilimler, bunları karşılamaktadır. Aslında, cahillik ve bilimsel kesinlik arasında, bilmeme ve bilim arasında bir sürü iyi belirlenmemiş olgu vardır; burada herhangi bir yöntemle belirsizliği azaltmaya yönelik çaba, birtakım örnekler üzerinde aşırı sınırlandırıcı varsayımlara dayanarak uzlaşımsal yöntemlerle elde edilmiş sonuçların doğru bir şekilde işlenmesinden çok bir olabilirlikler alanı oluşturan koşullara ve varsayımlara açılmayı sağlamaktadır. ... Kısacası, iddiaların ortaya atıldığı sıradaki sınırlayıcı kanıtları çoğu kez unutuyoruz. Bu "biz" sözcüğü, sadece "geniş kitleyi değil, aynı zamanda, bizzat bilimi üreten hakikat işçilerini de kapsamaktadır; bunlar kendi özel alanlarında düşüncelerinin ve kendilerinin hâkimi olmakla birlikte, yaşamlarının geri kalan kısmında gelip geçici iddiaları ve eğreti aklı olan varlıkların daha az onurlu durumuna düşmektedirler; zira ,ölçülmüş belirsizlikler içinde yaşamaktansa, sahte kesinlikler içinde yaşamak daha elverişlidir.
Goblot'nun dediği gibi, "Düşünmek, şematize etmektir".
It requires very strong minds to resist the tempta- tion of superficial explanations. (Yüzeysel açıklamaların çekimine kapılmamak için çok güçlü zihinler gerek.) A. Einstein
Bildikçe köreliyoruz...
Heisenberg'in belirlenemezlik (indetermination) ilkesi, bizi daha da ileri götürmüştür; bu dünyanın "parçacıklarından (particules) her birinin betimsel iki öğesinin (hızları ve konum- ları) birbirinden ayrılamaz bir şekilde bir belirlenemezlik ilişki- si içinde birbirine bağlı olduğunu, yani öğelerinden biri hakkın- daki bilgimiz arttığında diğeri hakkındakinin azaldığını ifade eden bu ilke, dünyanın belirsizliği iddiasında, bize kesin bir adım daha attırmıştır.
Reklam
İnsanoğlu rasyonel bir varlık (belki şimdilik, belki de asla) değil- dir ve akıl, yaşamımızın olay ve eylemlerinin bütününü anlama- ya yetmemektedir. İnsan davranışı, rasyonel düşünce (psikologla- rın semantik, denotatif, tümdengelimsel, mantıksal düşünce ola- rak nitelediği düşünce) ile irrasyonel tepilerin (impulsions), daha doğrusu rasyonel dışındaki tepilerin bir karışımıdır; bunlardan biri zihnin, diğeri duyarlılığın etkinliği olarak koşullardan kay- naklanan ince (subtil) etmenlere göre ortaya çıkmaktadır; bu etmenlerden çoğu kez etkili olan biri, düşünmeye ayrılan zama- nın kısalığıdır.
100 öğeden 11 ile 20 arasındakiler gösteriliyor.