Berdel, bir ailenin çocuklarının diğer bir ailenin çocuklarıyla karşılıklı olarak evlendirilmesi, olarak tanımlanır.
Tam olarak bir terazinin iki kefesi gibi ve bu terazinin iki kefesi de dengeli olmak zorunda. Yapılacak düğünler, verilecek çeyizler, takılacak takılar, berdel yerine arabalarla getirilen gelinlerin arabalardan aynı anda inmesi ve aynı anda diğer arabalara binmesi, kısaca her şey.
Evlendikten sonra da denetim mekanizması daima devrede ve bir evde şiddet gören geline karşı diğer evdeki berdelin de sebepsiz yere şiddet görmesi gibi, çiftlerden birinin boşanması halinde diğer çiftin de boşanmak zorunda olması gibi, denetim evlendikten sonra da dengenin şaşmasına izin vermez. Dengeler şaştığı takdirde daha da tatsız olayların çıkma ihtimali bulunmakta.
Kız kaçırma gibi durumlarda kızı kaçırılan ailenin, karşı aileden kendi oğullarına bir kız alma hakkı bulunması; kan davası hallerinde mağdur tarafa bir kız verilmesi ve olayların büyümeden önüne geçilmesi gibi nedenler, bu uygulamayı uzun sürelerdir bir gelenek haline sokmuştur.
Bu törede kadın resmen bir mal statüsündedir. Hiçbir durumda fikri sorulmaz. En ufak şekilde fikir beyan etme hakkı yoktur, tıpkı cansız bir varlık gibi. Tek işlevleri, ağabeylerinin istediği kızla evlenmelerinde bir bilet görevi görmeleridir.
Kitabın sonlarına doğru her ne kadar bu tarz uygulamaların ilgili coğrafyalarda azaldığı söylense de hâlâ daha var olduğunu bilmek okuyucuyu üzüyor.
Umarız çok da uzak olmayan zamanlarda bu uygulamaların tümünün tarihe karıştığını görebiliriz.
Şebnem Eraş
