Delilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali
Hamdi DöndürenDelilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali Gönderileri
Delilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali kitaplarını, Delilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali sözleri ve alıntılarını, Delilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali yazarlarını, Delilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Gayri menkullerde kabzdan önce tasarruf
Ebû Hanife ve Ebû Yusuf'a göre, bir kimsenin satın aldığı bir gayri menkul üzerinde, kabzdan önce tasarrufta bulunması caizdir. Dayandıkları delil "istihsan" prensibi olup, alış-verişin meşru olduğunu bildiren ayetlerin genel anlamı ile istidial etmişlerdir.
İmam Muhammed , Züfer ve Şafiî'ye göre, gayri menkullerin kabzdan önce satışı caiz değildir. Dayandıkları delil; kabzdan önce satış yasağı bildiren hadisin genel anlamı, alıcının kabzetmediği bir malı yeni müşteriye teslime gücünün yetmemesi ve böyle bir satışta aldanma (garar) riskinin bulunmasıdır.
İmam Malik'e göre ise yalnız gıda maddelerinin kabzdan önce satışı caiz değildir. Dayandığı delil; kabzdan önce satış yasağı bildiren hadiste yalnız gıda maddesinin zikredilmesidir.
Sayfa 157 - SATIM AKDİNİN BEDELLERİNDE KABZDAN ÖNCE TASARRUFKitabı okuyor
Senem
Bir mala bedel olmak üzere zimmette borç olarak (deyn) kalabilen şeye "semen" denir.
Sayfa 156Kitabı okuyor
Satış bedelinde kabzdan önce tasarruf.
Semenlerde kabzdan önce tasarrufta bulunmak caizdir.
Bu duruma göre, bir kimse vadeli sattığı bir maldan doğan alacaklarını, daha teslim almadan bu alacağa ait çek veya senetleri başkasına ciro ederek tasarrufta bulunabilir.
Sayfa 156 - SATIM AKDİNİN BEDELLERİNDE KABZDAN ÖNCE TASARRUF.Kitabı okuyor
Hadiste şöyle buyurulur: "Bir gıda maddesini satın alan kimse onu kabzetmedikçe başkasına satmasın."¹ Burada gıda maddesi sınırlayıcı değil, örnek kabilinden zikredilmiştir.
Sayfa 155 - Buhari, Büyû 54, 55; Müslim, Büyû 29-32-34-36, 39, 41; Ebû Davud. Büyû, 65.Kitabı okuyor
Hz. Peygamber kendisinde ifa edilememe riski (garar) bulunan satışı yasaklamıştır.¹
Sayfa 155 - Buhari, Büyu 61: Müslim, Büyu 4; Ebû Dâvud, Boyu 24, 25; Tirmizi, Büyu 17: Nesal, Boyu 27, Ticárát, 23, Málik, Muvatta, Büyu 75; Ahmed b. Hanbel, I, 116, 302, II, 154, 155.Kitabı okuyor
Menkullerde kabzdan önce tasarruf
Satın alınan menkul malların teslim alınmazdan önce başkasına satılması veya bağış, kira gibi bir hukuki tasarrufa tabi tutulması caiz değildir. Bu konuda müctehidler arasında görüş birliği vardır. Çünkü Nebi (s.a.); kabzedilmeyen şeyin satışını yasaklamıştır.¹ Böyle bir yasak, yasaklananın fasit olmasını gerektirir.
1. Buhari, Büyû 51, 54, 55; Müslim, Büyû 29-32, 34, 36, 39, 41; Ebû Dâvûd, Büyû 65.
Sayfa 155 - SATIM AKDİNİN BEDELLERİNDE KABZDAN ÖNCE TASARRUF.Kitabı okuyor
Satılan malın kabzdan önca üçüncü bir kişinin fiili ile telef olması halinde kabz:
Bu durumda satım akdi kendiliğinden ortadan kalkmaz. Alıcı için seçimlik hak doğar. Alıcı isterse satım akdini fesheder, dilerse kabul edip satış bedelini öder. Bu son durumda alıcı, malı üçüncü kişiye tazmin ettirir. İşte burada, alıcının malı tazmin ettirme yolunu tercih etmesi kabz hükmünde bulunur.
Sayfa 154 - TESLİM VEYA KABZIN GERÇEKLEŞMESİ.Kitabı okuyor
Emånet veya âriyet muamelesinin satışta kabz yerine geçmesi.
Müşteri malı emanet, âriyet veya kira sözleşmesi ile doğrudan satıcı yanında bıraksa, bununla kabz gerçekleşmiş olmaz. Çünkü alıcının yapacağı bu tasarruflar geçerli değildir. Zira satıcının malı hapis eli ile vekilin (naib) elinin tek kişide toplanması düşünülemez.
Sayfa 154 - TESLİM VEYA KABZIN GERÇEKLEŞMESİ.Kitabı okuyor
Emånet veya âriyet muamelesinin satışta kabz yerine geçmesi.
Satıcı, sattığı malı alıcının yanına emanet veya âriyet olarak bıraksa, alıcı bununla malı kabzetmiş sayılır. Çünkü satıcının malı emanet veya àriyet olarak vermesi geçerli değildir. Bu yüzden böyle bir teslim kabz anlamı taşır.
Müşteri satın aldığı malın üçüncü bir kişiye emanet veya âriyet olarak verilmesini istese bununla da malı kabzetmiş sayılır. Çünkü burada emânet veya ȧriyet alanın eli, alıcının eli gibidir.
Sayfa 154 - TESLİM VEYA KABZIN GERÇEKLEŞMESİ.Kitabı okuyor
İstihlâk yolu ile kabz:
* Alıcı, satın aldığı malı henüz satıcının elinde iken istihlâk etse bu bir kabz sayılır.
* Satın alınan malı ayıplı hale getirmek de onu telef etmek gibidir, ayıplı hale gelen bu malı teslim almış sayılır.
* Satıcının alıcının emriyle yapacağı fiil, alıcının bizzat yapacağı fiil yerindedir.
Sayfa 154 - TESLİM VEYA KABZIN GERÇEKLEŞMESİ.Kitabı okuyor