Halk gülmeye başlayınca
Vaktiyle bir memleketin idarecileri, halkın dertlerini unutmuşlar. Bir taraftan enflasyon ve hayat pahalılığı artarken; diğer yandan halka özveri ve diğergamlıktan bahsediyorlarmış. Bu arada bütçe açık vermeye, hazine boşalmaya başlamış. İdareciler bunu önlemek için mallara yeni zamlar yapmışlar, yeni yükümlülükler getirmişler. Ülkenin hakimi, adamlarını gönderip halkın tepkisini ölçmek istemiş. Tabii gelen haberler fena:
-Efendimiz, halk çok şikayetçi. Hepsi burnundan soluyor. Kızgınlıkları had safhada.
Ertesi hafta yeni zamlar yapılmasını emretmiş hakim. Sonra yine adamlarını gönderip halkın nabzını öğrenmek istemiş:
-Efendimiz, bu sefer halk, ha ayaklandı; ha ayaklanacak. Sarayınızın kapılarına dayanırlarsa şaşmayın.
Hakim yine sakin, bir hafta sonra yeniden zamlar yapılmasını istemiş. Bu seferki zamlardan sonra gelen habercilerin yüzleri gülüyormuş:
-Efendimiz, çok şükür tehlike geçti. Halk sokaklara dökülmüş; gülüyorlar, oynuyorlar. Kimsenin hiçbir şeyden şikayet ettiği, hele zamları düşündüğü falan yok!..
Hakim bu haberi duyar duymaz sarayın kapılarını sürgületmiş ve demiş ki:
-İşte bu sefer halkın sabrı zorlanmaya başlamış; zamlara son verin.
Nik ü bed herkes bulur alemde bir gün ettiğin
Kendi çekmezse ceza miras kalır evladına
İyi veya kötü, dünyada herkes ettiğini bir gün bulur; cezayı kendi çekmese bile evladına miras kalacağından şüphe yoktur.
... edebiyat yalnızca Türkçe öğretmenlerine mi lâzımdır? Bir mühendis niçin roman okumaz? Bir kasabın şiirden anlaması çok mu garip olur? Güzel deneme yazan bir marangozu ne zaman yetiştireceğiz?
Kahve narhın artıran kahve gibi çeksin azâb
Hem yanıp hem rû-siyeh hem hurd ola hem gark-ı âb
“Kahve narhını artıranlar hem yansınlar hem yüzleri kara olsun, hem ufalansınlar, hem de boğulsunlar ve böylece tıpkı kahve gibi azap çeksinler.”
Sirkat çoğalıp lafz-ı sadakat modalandı
Namus tamam oldu hamiyyet yeni çıkdı
Ziya Paşa
Günümüzde sadakat sözleri moda haline geldi ama hırsızlıklar çoğaldıkça çoğaldı. Namus anlayışı rafa kaldırıldı. Yerine “hamiyyet (insaniyet, özgürlük)” denilir oldu.
"Akıllı insan, hayvan ve kuşlarda bulunan şu on hasleti edinir:
Horozun cömertliği, güvercinin saflığı, doğanın sükûneti, karganın ihtiyatı, tavusun gam ve kederi, Hüdhüd'ün basireti, parsın azameti, atın dobralığı, devenin sabrı ve köpeğin sadakati."