Osmanlı ve İran'da Mezhep Ve Devlet
Taha AkyolSözler ve Alıntılar
İkisi de Türkmen Türkçesiyle konuşurlardı. Yavuz Selim bizim tarihimizin üç büyük padişahından biridir. Şah İsmail ise Azeri Türklerinin milli kahramanıdır.
Sayfa 49
Evet, "at kişnemesinden, kargı sesinden" dağlar inlemeliydi, top gürültüsünden değil...
Sayfa 65Kitabı okudu
Şah İsmail 1487’de Erdebil’de politik savaş veren bir tarikatın şeyh adayı olarak doğdu. 13 yaşındayken tarikat ve aşiret mensuplarından oluşturduğu ordusuyla Azerbaycan’daki Şirvan Şahlığı’nı yıktı. Çökmekte olan Akkoyunlu Devleti’ne son darbeyi vurup Tebriz’de dedesi Uzun Hasan yerine İran şahlığı tacını giydiğinde 14 yaşındaydı.
Sayfa 49
Geyikli Babaya iki yük rakı ve şarap hediye!
Bu derviş gazilerden kerametine inanılan Geyikli Baba, Alevi-Bektaşi geleneğinde kuvvetle benimsenen bir Yesevi tarikatı şeyhidir. İslam uğruna “gaza” yapan Geyikli Baba, “arak” (“rak”) da içmektedir. Sultan Orhan’ın yakın dostu ve hürmet ettiği bir zattır.
Hatta, Bursa’nın fethine katılan Geyikli Baba bizzat müritleriyle Kızıl Kilise mevkiini fethetmiş ve bu zaferini kutlamak için Orhan Gazi ona “iki yük arak ve iki yük şarap” göndermiştir.
Osmanlı gerçek bir tehdit altındaydı.
Prof. Kunt şunları yazıyor:
Safevi Devleti, Osmanlı’dan fazla olarak, belli bir bölgenin imparatorluğu değildi; (kendi sınırları dışında) Akkoyunlu ülkesindeki etnik kardeşleri olan Türkmenleri cezbettiği gibi, Anadolu’daki Osmanlı Oğuz-Türkmenlerine de cazip geliyordu. Karizmatik Şah İsmail’in bu mehdici (mesiyanik) hareketi, Osmanlı devletini Anadolu’dan Avrupa’ya itmek ve böylece Ege denizinden Orta Asya’ya kadar geniş bir Türkmen İmparatorluğu kurmak gibi bir tehdit oluşturuyordu.
Sayfa 60
Osmanlı’da devlet, dini de içine alan, kuşatan büyük bir dairedir...
Osmanlı’da herşey devlet içindir, din de devlet içindir.
İran’da ise böyle gelişmiş bir bürokrasi kurumu olmadığı için, böyle bir devlet, yani üstün siyasi otorite bilinci ve kültürü de oluşmamıştır.
Safevilerde ve sonrasında İran’da bürokrasi daima şahın ve nüfuz sahiplerinin şahsi memurlarından ibaret kalacaktır.
Hakimiyet adalet içindir, adalet hakimiyet içindir ve hakimiyetin keyfi kullanımı adaletsizliktir.
Sayfa 102Kitabı okudu