Osmanlıca Türkçe Uydurmaca
Peyami SafaSözler ve Alıntılar
"Bakan" kelimesinin yetersizliği
Osmanlı İmparatorluğunda Vekillere «Nâzır> derlerdi. Şimdi bu kelime yabancı memleket Vekilleri için kullanılıyor. Arapça «Nâzır» hem bir işe nezaret eden ve onu idare eden, hem de bir yere bakan mânasındadır. Uydurmacılar, Nâzır kelimesinin birinci mânasını bırakıp maddi mânasını almışlar, «Bakan> diyip çıkmışlardı. Türkçede <«bir işe bakmak» tâbiri vardır. Tek başına bakmak bu mânaya gelmez.
Sayfa 9 - Ötüken YayıneviKitabı okudu
Halka doğru inmek orada kalmak için değil, onu yukarıya çıkarmak içindir.
Sayfa 25 - Ötüken YayıneviKitabı okudu
Ektiğimizi biçiyoruz. Bu bir terbiye hasadıdır.
Sayfa 15 - Ötüken YayıneviKitabı okudu
Her memlekette bir lehçe hâkimdir. Fransa'da «İle de France», İtalya'da «Floransa», Türkiye'de «İstanbul» lehçeleri gibi. Bunlar öteki lehçeler ve bölge dilleriyle asırlar süren mücadeleden sonra hâkimiyetlerini kazanmışlardır. Kazanmasalardı, her bölge kendi dil ve şivesiyle konuşacak, bütün lehçeleri tek kaideye bağlayan bir gramer disiplini kurmak imkânsız olacaktı. Bugün de Türkçenin hâkim lehçesi İstanbul münevverinin dilidir. Yoksa «Konya» kelimesini «Gonya» diye yazıp okumamız gerekirdi.
Sayfa 181 - Ötüken YayıneviKitabı okudu
Tahsilini Avrupa'da yapmış bir Türk münevveri bana diyordu ki:
-Fikreti anlamıyorum. Kabahat bende mi? Kullandığı kelimelerin yarıdan fazlası Arapça ve Acemce!
Ona dedim ki:
-Siz Yunus Emre'yi de anlamazsınız. Çünkü onun kullandığı kelimelerin yarıdan fazlası da mânalarını bilmediğiniz öz Türkçe sözlerdir.
-Kabahat kimde?
Sizde ki, ne öz Türkçeyi, ne de Osmanlıcayı öğrenmişsiniz. Dilinize ne kabahat buluyorsunuz.
Sustu, fakat içinden beni tasdik edecek mi? Hiç sanmam!
Sayfa 12 - Ötüken YayıneviKitabı okudu
Dilde bize sadeleşme gibi görünen şey çok defa basitleşmedir.
Sayfa 158 - Ötüken YayıneviKitabı okudu
Arap, yani eski Türk harfleri yerine Lâtin harfleri kabul edileli otuz bir yıl (bu yazının tarihi 1959) oldu. O zamanın, yer yer ifade edilen en büyük endişeleri şunlardı: Evvelâ Arap harflerinin daha çabuk yazılıp okunduğuna şüphe yoktu. Mahkeme zabıtları gibi sürat isteyen yazılar Latin harfleriyle yazılamazdı. Okullarda not tutmak veya herhangi bir yazıyı da acele yazmak zorlaşacaktı. Daha büyük endişe de şuydu: Milli kütüphanelerimizdeki yüzbinlerce eser ne olacak? Yarınki nesiller kendi edebiyatlarını, tarihlerini, dil ve lûgatlerini felsefe, din ve hukuk eserlerini okumak imkânından mahrum kalınca, onlara milli kültür nasıl verilecek?
Sayfa 272 - Ötüken YayıneviKitabı okudu