Eziyet arttıkça vefa da artmalıdır. Mantık ve akıl, eziyet artınca alakayı kesmeye ve sevgiliden ümit kesmeye hükmeder. Âşıkta ise akıl ve mantık ne arasın?
Eslâf kapıldıkça güzelden güzele
Fer vermiş o neşveyle gazelden gazele
Sönmez seher-i haşre kadar şi'r-i kadîm
Bir meş'aledir devredilir elden ele
Yahya Kemal
Gamzen ne dem ki tîg çekip hun-feşân olur
Uşşak-ı dil-figara ecel mihr-ban olur
Gamzen kılıcını çekip de kan dökmeye başlayınca ecel, gönlü yaralı aşıklara acıyıp merhamet gösterir.
Nef'î
Ferhat, Ermeni melikesi Şirin'e âşık bir mimardır. Şirin aşkının ispatı için ondan bir istekte bulunur. Buna göre Ferhat, şehrin dışındaki bir pınardan saraya uzanan bir kanal yapacaktır. Ancak kanalın geçeceği yerde Bîsütûn Dağı vardır. Bu dağın içi tamamen kayadır. Ferhat külüngünü alıp işe koyulur. Uzun meşakkatlerden sonra dağı delme