Boşnakların bunca acılara rağmen gösterdikleri olağanüstü direniş ve irade bu ülkenin nihai statüsüne yansımalı ve başka birçok örnekte görüldüğü gibi bir milletin acıları başka milletlerin stratejik hesaplarına kurban edilmemelidir.
Bir ülkenin kendisine güveni ve gelecekle ilgili ufku; uluslararası ilişkilerdeki zamanlaması, müzakere sürecindeki psikolojik üstünlüğü ve inisiyatif gücü ile ölçülür.
Türkiye’nin deniz gücü konusunda sürdüregeldiği zaaf kendisini en çarpıcı şekilde II. Dünya Savaşından sonraki düzenlemelerde göstermiştir. 1944 yılında Oniki Ada’yı terk etmek zorunda kalan Almanların, dönemin Türk hükümetinin bu adaları almasını teklif etmeleri karşısında bu talep için İngilizlerden onay alma yolunu tercih eden hükümetin İngilizlerin reddi karşısında bu adalara karşı kayıtsız kalması, Türkiye’yi Ege’ye çıkamaz hale getiren gaflet zincirinin en önemli halkasıdır.
Fernand Braudel “ Medeniyetler Tarihi” başlıklı eserinde coğrafyanın medeniyetlerin oluşumundaki aslı katkısını İslam medeniyeti örneğinde gösterebilmek için “ Haritalar gerçek öyküyü anlatır” diyor. Gerçekten de gerek bireyler , gerek bu bireylerin oluşturduğu toplumlar gerekse daha büyük ölçekli medeniyet birlikteliklerinin dayandığı en asi temel , “medeniyetlerin ben idrakini “oluşturan varlık bilinci ile uyumlu olarak geliştirilen mekan- zaman alıgılanmasıdır.