nasa’nın yeni yayınladığı renkli nebula ve galaksi görüntülerini gören bazı kimseler kendi küçüklüğü, değersizliği ve hayatının anlamsızlığı hususunda bir çıkarımda bulunuyorlar. “ne diyelim onlara?” diye düşünüyor, yazıp siliyordum ki tevâfuk bugün okuduğum risalede izahı daha net yapılmıştı, buyrunuz;
deme ki: "ben hiçim; ne ehemmiyetim var ki, bu kâinat bir hakîm-i mutlak tarafından kasdî olarak bana teshir edilsin, benden bir şükr-ü küllî istenilsin?"
sen çendan nefsin ve suretin itibarıyla hiç hükmündesin. fakat vazife ve mertebe noktasında, sen şu haşmetli kâinatın dikkatli bir seyircisi, şu hikmetli mevcudatın belâğatli bir lisan-ı nâtıkı ve şu kitab-ı âlemin anlayışlı bir mütalâacısı ve şu tesbih eden mahlûkatın hayretli bir nâzırı ve şu ibadet eden masnuâtın hürmetli bir ustabaşısı hükmündesin.
insaniyet cihetinde, abdiyetin içinde bir sultansın; ve cüz'iyetin içinde bir küllîsin; küçüklüğün içinde bir âlemsin; ve hakaretin içinde öyle makamın büyük ve daire-i nezaretin geniş bir nâzırsın ki, diyebilirsin: "benim rabb-i rahîmim dünyayı bana bir hane yaptı. ay ve güneşi o haneme bir lâmba; ve baharı, bir deste gül; ve yazı, bir sofra-i nimet; ve hayvanı bana hizmetkâr yaptı. ve nebâtâtı o hanemin ziynetli levazımatı yapmıştır."
- iman ve küfür muvazeneleri, sf.114