Hakkında
Asıl adı Mehmed olan Hayalî Bey, Bekâr Memi diye anılmıştır. Selanik yakınında, pek çok şâirin yetiştiği Vardar Yenicesi'nde doğmuş, başıboş ve derbeder bir gençlik hayatı yaşamıştır. Bir ara Vardar Yenicesine uğrayan Baba Ali Mest adlı bir kalenderi dedesiyle dervişlerine katılarak, İstanbul'a gelmiştir. İstanbul kadısı Sarı Gürz'ün korumasıyla öğrenim yapan Hayâli, bir yandan da şiirleriyle kendini tanıtmağa başlamış, defterdar İskender Çelebi, sadrazam İbrahim Paşa ve sonunda Kanunî Sultan Süleyman'ın dikkatini çekmiş ve takdîrini kazanmıştır. Devlet büyüklerinin takdîrleri, yardımları ve ihsanlarıyla hem meslek hem de edebî hayatında hızla ilerleyen Hayâli Bey, Âşık Çelebinin deyimiyle "pâdişâhın kolunda gezip, onun elinden yem yiyen bir doğan kuşu" olmuştur.
Pâdişâhın yanında Bağdad seferinde bulunan Hayalî Bey'in tali'î, sefer dönüşünde koruyucuları İskender Çelebi' ile İbrahim Paşanın öldürülmelerinden sonra birden tersine dönmüş, Rüstem Paşanın sadâretinde Kanûnî'nin de ilgi ve yardımlarını kaybetmeğe başlamıştır. Çabuk ilerleyişinin, şiirdeki ününü çekemeyen düşmanlarının da tesiriyle rahatı kaçan Hayalî Bey, Rumeli'de bir sancak isteyerek İstanbul'dan ayrılmış, ömrünün son yirmi yılını saraydan uzakta geçirmiş, 964/1556 yılında Edirne'de ölmüştür.
Hayalî Bey, başta pâdişâh olmak üzere bütün devlet büyüklerince korunmuş, ihsanlara gark olmuş bir şâir olduğu halde gözü yükseklerde olmamış, rind ve kalender yaradılışıyla basit ve derbeder bir hayat sürmüştür. Büyük bir serveti olması gerekirken parasına, malına mülküne sahip çıkmamış, eline geçeni cömertçe dağıtmıştır. Derbederliği yüzünden şiirlerini bile oraya buraya dağılmaktan kurtaramamıştır.
Ölümünde, pâdişâh Dîvânını istediği zaman, Vefalı Şeyh-zâde Ali Çelebinin toplayıp tertîb ettiği nüshayı bulup verebilmişlerdir.
Hayalî Bey, çok genç yaşta şiir söylemeğe başlamış ve kısa sürede kendini tanıtmıştır. Tezkireciler ondan hep parlak sözlerle Sultânü'ş-şu'-arâ, Melik'üş-şu'arâ, Rum-ili şâirlerinin serdârı, Hayâlî-i meşhur, Rûm'un Hafız-i Şîrâzî'si olarak söz etmişlerdir.
Şiirlerinde parlak, ince hayaller, yeni buluşlar, renkli tasvirler, akıcı bir söyleyiş vardır. En büyük özelliği de rind edası ve dünyâya kalenderce bakışıdır. Tasavvufî şiirlerinde bile rindlik ve kalenderlik sezilir. Birçok bakımdan Bakî ile aynı derecede başarılı şiirlerinde tasavvufu işlemesi yönünden ondan da üstün bir şâir sayılabilir.
Hayâlı Bey Dîvânı. Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan tarafından yazma nüshalar karşılaştırılarak yayınlanmıştır. (İstanbul 1945)
Doğum:
1500
Ölüm:
1557
Okurlar
24 okur beğendi.
13 okur okudu.
1 okur okuyor.
16 okur okuyacak.
Kitaplar
Sözler ve Alıntılar
Ol serv ger gelirse gönül büsitanına
Gözüm yaşı bu demde ona cuyibar ola
O servi boylu güzel eğer gönül bahçeme gelirse
Göz yaşım ona akan nehir olur(Serv: Servi) Servi ağacı suyu çok sever. Şair muazzam bir sanat yapmış.
Hey ne müşkil kar imiş âlemde yâr eksükligi
Cânuma kâr eyledi bi-ihtiyâr eksükligü
Râh-ı gamda ben gubârı hâkden kaldurmayan
Rüzigâr eksükligidür rüzigar eksükligi
Sıne-i pür-dâğ ile âşık fenâdan aldı zevk
Şâm-ı gamda şem’ler yakub arar eksükligi
Kûy u dilberden ne ğam dûr etsen ey devrân beni
Çok mudur gülzâr-ı dehre bir hezâr eksükligi
İncinür pür görmese câmum Hayâli pîr-i deyr
Gösterür derviş olana ihtiyâr eksükligi
Sakın ağyara gösterme cemalün,
Koma âyine nâbîyana karşı.
Ey Sevgili, güzel yüzünü aşk rakibime sakın gösterme,
Hiç kör karşısına ayna konulur mu.
Sıhhat istersen sakın çekme tâbibin şerbetin
Mihnet-i gam derdine gâyet devâdır şîşe çek
İletiler
Bizi bî-kes sanup ey gam, yok etmekden hazer kıl kim,
Cihânı yok iken var eden Allah'ımız vardır."
Hayali
Günaydın...
Cihân-ârâ cihân içindedir ârâyı bilmezler,
Ol mâhiler ki deryâ içredir, deryâyı bilmezler
[Cihânı süsleyen, bezeyen (ve onu var eden Yaraticı,) cihânın içindedir. Herkes onu aramayı bilmez. Nitekim denizdeki balıklar da denizin ne olduğundan haberdar değildir.]
Hayali
youtu.be/ePWZbkwV8LI
Eskiler mi güzeldi, eskiden mi güzeldi?
Geçmiş zaman olur ki hayalî cihan değer. Dede evinde bayram kahvaltısı...
Hayali
Yorumlar ve İncelemeler
Henüz kayıt yok