Eski bir mü'ellif felsefeyi şöyle ta'rîf ediyor: "İnsân bütün husûsî ilimlerden başka bir umûmî ilme mâlik olmaya tab'an arzudârdır ki, bu ilim diğerlerine hâkim olsun ve nokta-i nazarının vahdet ve umûmiyyetiyle vahdet-i kâ'inâtı ira'e etsin. Bunun mümkün olduğunu akıl idrâk eder, zîrâ herşeyi fürû'uyla mükemmelen bilmekten âciz kalınca hepsini mücmelen bildirecek bir şeye elbette ihtiyâc ve arzu gösterir. Her devirde birçok dehâlar bu ilmi bulmaya tasaddi etmişlerdir. İşte bu tasaddîler felsefedir. "
Bu ta'rîf Herbert Spencer'in felsefe "vahdet håline getirilmiş ilimdir" ta'rîfine pek ziyâde yaklaşmıştır.
Göçebeler-hayvancı toplum, nasıl kendi medeni şartları içinde düşünüyor, duyuyor ve hareket ediyorsa, yerleşik ekinci toplum da, yaşayış tarzını tayin eden unsurlara göre bir kainat tasavvuru kuruyor. Hayvana galebe çalan, onu köle gibi kullanan insan kendini tabiattan üstün gördüğü halde, tarlası veya bahçesi göklere, tabiat şartlarına, bir kelime ile kainata bağlı olan insan kendini bütün varlığa ve varlığı idare eden gizli kuvvetlere täbi hissediyor
Buna göre o yüce varlığı kavramak için sıfat tecellileri ile vücuda gelen âlemimizde hikmet taharrisine (araştırmasına) girişmek ve bu husustaki fitri temayülü kullanarak eserden müessire intikaal etmek lazımdır. Bu hem mümkün ve hem de gereklidir. Bu yapılmayarak bazı filozofların tercihi vechiyle "apox" yani, düşünceyi tatil etmek insan tabiatına aykırıdır. Bundan dolayıdır ki, İslâm'da men edilmiştir.
Okur Takip Önerileri
Öğrenilmesi lazım gelen ilk gerçek; Kainat'ın, alim, kaadir, müdebbir ve müteal olan yaratıcısını tanımaktır. Bu sebepledir ki, eskiler "ilmin efdali (en faziletlisi) marifetullahtır demişlerdir.
Ameli Tavsiye: Imkânlar elverdiği nisbette tabii gıdalarla beslenmeli ve tabiatla irtibatlı bir hayat sürmeye çalışmalıdır!..