'ANAГКН'
Taşa oldukça derin kazınmış ve yüzyılların aşındırmasıyla kararmış bu Yunanca majiskül harfler, onları oraya yazanın Ortaçağ'dan biri olduğunu ele vermek istermiş gibi biçim ve durumlarına sinmiş gotik hat sanatına özgü belli belirsiz kimi özellikler ve hele içerdikleri kasvetli ve uğursuz anlam, yazarı derinden etkiledi.
Eski kilisenin alnında bu suç veya musibet damgasını bırakmadan dünyayı terke razı olamamış bu azap çeken ruhun kim olabileceğini sordu kendi kendine, tahmin etmeye çalıştı.
O günden bu yana o duvar badanalandı ya da kazındı ve yazıt da kayboldu. Zira, neredeyse iki yüz yıldan beri Ortaçağ'dan kalma mimarlık şaheseri kiliselere böyle davranılıyor. Yıkımlar, sakatlamalar dört bir yandan geliyor, dışarıdan olduğu gibi içeriden de. Rahip badanalıyor, mimar kazıyor, ardından halk çıkageliyor ve yıkıp geçiyor...
Böylece bu kitabın yazarının burada yaptığı mütevazı anıştırma dışında, Notre-Dame'ın karanlık kulesinin duvarına kazınmış o gizemli sözcükten ve bu denli melankolik biçimde özetlediği o insan kaderinden, bugün hiçbir iz kalmamış oluyor. O duvara, o sözcüğü yazmış olan adam, birkaç yüzyıl önce kuşakların içinden silinip gitmişti; şimdi sözcük de kilisenin içinden duvarlarından silindi, belki bir süre sonra kilisenin kendisi de yeryüzünden silinecek.
Bu kitap, o sözcük vesilesiyle yazıldı.
Şubat 1831
Sayfa 9Kitabı okudu
Kitabın bir kehanet gibi böyle bir girişle başlaması.. Ve bizim kitabın yazılışından 188 yıl sonra, Nisan 2019'da kilisenin yanışına tanıklık etmemiz... Evet belki tarihin izleri binalardan silinir ama yüzyıllar önce o duvara 'ANAКН' (kader) yazısını yazan insan Victor Hugo'nun kaleminde, Quasimodo'nun karakterinde, Antony Quin'in oyunculuğunda ve birçok tiyatro sahnesinde ölümsüzleşti...
Notre-Dame'ın kamburu filmini izlemistim. Daha önce kiliseyi gezme şansım da olmuştu, televizyondan yanışını izlemek yaralayıcıydı. Kitabı hatırası kalsın diye almıştım. Ama kitabın daha ilk sayfası gösterdi ki Victor Hugo'nun kalemi filmden çok daha fazla etkileyici..