Spoiler içerir!
Ahmet Mithat, Çingene isimli eserinde ırkçılığı gözler önüne sermiştir. Ne var ki toplumumuzun davul bile dengi denginedir, inanışını bizlere bu eseriyle ispatlamıştır.
22 yaşındaki Şems Hikmet, bir eğlence sırasında gencecik, güzeller güzeli bir kız olan Ziba’yı beğenir (sever). Bunun üzerine Ziba’ya terbiye ve musiki eğitimi verdirmek amacıyla Düriye Hanım’ın yanına yerleştirir. Ziba hem zeki, hem güzel hem de hızlı öğrenen ve Şems Hikmet’in istediği değişimi hızlıca gösteren ama efendisinin kendisine olan aşkından bir haber olan bir çingene kızıdır. Kısa bir zamanda Şems Hikmet’in validesi ve eniştesi Hikmet’in niyetini anlayınca bu işi bozmayı çalışır. Validesi, çingeneden gelin almayacağını, eniştesi asilliğin, terbiyenin insanın doğasından geldiğini savunarak her fırsatta Şems Hikmet’e karşı çıkmışlardır.
En sonunda artan dedikodulara, evin baskısına dayanamayan Şems Hikmet, kendini evlerinin bahçesindeki kuyuya atmıştır. Kuyudan kurtulmuş ancak yaşadığı beyin sarsıntısı onu felakete sürükleyerek kısa zaman sonra öldürmüştür. Ziba ise efendisinin ona olan ilgisinden ancak bu hastalık döneminde haberdar olmuştur. Ve aldığı terbiye ev halkını utandırmış, çingeneden gelin almayan Valide hanım, çingeneyi kızı olarak almıştır.