Varlık tektir. Dünya ise çokludur. Bu ikisinin arasında ise, bölünmüş zihin bulunur. İkilemde kalmış bir zihin. Tıpkı büyük bir meşe ağacı gibi; gövdesi tektir, ama sonra iki ana dala ayrılır. İlk çatallanma. Buradan binlerce farklı çatallanmalara gider ve dallar ortaya çıkar. Varlık, tıpkı ağacın gövdesi gibidir. Tektir, bütündür. Zihin ise, ağacın ikiye ayrıldığı ilk çatallanmadır, orada ikileşir, diyalektik ortaya çıkar. Tez ve anti-tez. Kadın ve erkek. Yin ve Yang. Gündüz ve gece. Tanrı ve şeytan. Yoga ve Zen. Bütün bu dünyevi ikilikler aslında zihinde oluşmuş ikiliklerdir.
Düşe kalka zor bitirebildim. Zira kitabın neredeyse tüm yönleriyle nesnellikten uzak, tarafgir bir edayla kaleme alınmış olması, zihnimde var olan gerçeğe karşı bir kuşku duymama sebebiyet verdi. Bu vesileyle yazara naçizane bir sorum olacak, neden kitabın adını 
Üç Dinin Tarihi değil de Müslüman İlahiyatçı Bir Türk'ün Gözüyle Üç Dinin Tarihi koymadınız? En azından benim gibi objektif ve tarafsız bilgi arayışında olan birini kandırmış olmazdınız. Önsözünüze bir parça sadık kalarak değindiğiniz ve eleştiride bulunduğunuz "taraflı yazan" tarihçilerin izinden gitmeseydiniz, belki de serzenişim bu denli yüksek perdeden olmazdı diye düşünüyorum. İşin maddi tarafının pek bir ehemiyeti yok kayıp zamanımı kim telafi edecek şimdi?
Sİtemimi biraz daha somutlaştırmam gerekirse yazar, kitabın adından bağımsız bir şekilde diğer din ve öğretileri Kur'an veya Türküloji üzerinden çürütmeye çalışıyor sanki.Yani bir anti tez kitabı okuyor gibi hissettim kendimi. Ama ben üç kutsal dinin tarihini okumak istememiş miydim? Yahudiliği , Hristiyanlığı anlatırken sürekli Kur'an'ı referans göstermesi , ordan örnekler ve çözümlemeler oluşturma gayreti de neyin nesi? Heyhat, İncile , Tevrata hatta Zebura ne oldu peki? Bana "3 dinin tarihi" olarak gelmemiş miydin?
Neyse, rüzgar değirmenine karşı bu kadar kavga ve gürültü yeter. Zaten kaza ve kadere iman eden biri olarak başıma gelen bu hadiseyi hayra yormaktan başka bir şey gelmiyor elimden.
Dip not:
Amacınız doğru ve tarafsız bir şeyler öğrenmekse o halde bu kitaptan uzak durmanızı tavsiye ederim.
Sevgi içimizde.
+ anti tez
Bununla birlikte, sevgi kavramının cinsel çekiciliğin ya da bunun bilinçte duygu olarak yansıması olan cinsel doygunluğun sonucu olduğu düşüncesinde Freud'un görüşlerinin etkisini abartmak yanlış olur.
Sayfa 85 - Morpa Kültür
Dostoyevski yeni romanıyla toplumsal kargaşadaki yasallık ları ortaya çıkarmayı umut ediyordu. Olayların akışından, bir baba cinayeti öyküsünden kaynaklanan sorunları yatay eksen üzerinde ve bu sorunların yığıldığı, birbirine karıştığı, çelişkiye düştüğü kişilerin bilincini de düşey eksen üzerinde yansıtıyor du. Ancak gerçeklik Dostoyevski için çpktan kavramlmaz bir hale geldiği için, sorunların karakterler ve aralarındaki ilişkiler üzerinde yansıtılışı da rizikolu bir girişim niteliğine bürünmüş tür; yani romanın gerçekçi içeriği tehlikeye düşmüş, çağın olay larınca güdülenen kahramanlar soyutlayıcı bir yoruma, bir dizi felsefi, psikolojik tez ve anti-teze indirgenmeye yatkın dur u ma gelmişlerdir.
Sayfa 95 - Pencere yayınları Ekim 1994Kitabı okudu
