Medreseye, ulemaya ve hatta İslâmî bir siyasete rağmen, modern eğitim-öğretimin gelişmesini temin ederek maarif merkezi teşkilatının bu kadar büyüyüp ön plana çıkması dikkati çeken bir durumdur. Çünkü Meclis-i Mebusan'ın kapatılmasına rağmen, modern maarif teşkilatı kurulup geliştirilmişti.
Sayfa 37Kitabı okudu
Padişah Abdülmecid de maarif alanında yapılacak reformları destekliyordu. Hatta maarif alanında yeni bir hamlenin başlatılmasında Abdülmecid'in büyük rolü olmuştur. Şöyle ki, Tanzimat Fermanında öngörülen reformların, askeri saha hariç, diğer alanlarda gerçekleştirilemediğini gören Abdülmecid, 1845'de Bab-ı Ali'ye giderek sadr-ı azam başta olmak üzere devlet erkanının bu hususa dikkatini çekmiş ve derhal gerekli tedbirlerin alınmasını emretmiştir.
Sayfa 9Kitabı okudu
Eğitim dili olarak Arapça'nın hâkim olduğu ve ayrıca gözlem, deney, araştırma ve tenkide kat'iyyen yer vermeyen medreseler, kemiyet ve keyfiyet bakımından da çağın ihtiyaç ve icaplarına göre tahsil ve terbiye vermiyordu. Özellikle, Avrupa'daki felsefi, ilmî ve teknik gelişmeler karşısında, medreseler tamamen aciz durumda kaldılar.
Sayfa 2Kitabı okudu
Tanzimatçıların, reformcu veya modern eğitim görüşleri kısaca şundan ibaretti. Evvelâ, Tanzimatçıların görüşü Avrupa'nın liberal ve laik fikirlerinin etkisini ve kokusunu taşımaktadır. Bununla birlikte eğitimi devletin denetimi ve gözetimi altına koyabilecek yeni bir düzen yaratmak arzusunda idiler. Bunun yanında, Osmanlı toplumunu birleştirici ve kaynaştırıcı bir eğitim sistemi öngörülüyordu. Bu şekilde birleştirici laik liberal ve modern bir eğitim sistemi imparatorluğun toprak ve siyasi bütünlüğünün muhafazası ve aynı zamanda da batılılaşma için en önemli bir vasıta olacaktı. İşte, önemli iki görevi yerine getirecek bir vasıtayı (eğitimi) elbette devlet elinde bulundurmak isteyecektir.
XIIKitabı okudu
(Gazi Üniversitesi, Ziya Gökalp Sempozyumu,
Ankara, 8 Mart 2004)
Seksen dört yıl önce, 25 Ekim 1924 tarihinde, Büyükada'daki
evinden sedyeyle getirildiği Taksim-Harbiye arasındaki Fransız
Hastanesi'nde öldü. Kesin bir tanı konulamamıştı, bir süredir devam
eden hastalığına aksi olsaydı bile ülkenin ve adı geçen sağlık
kurumunun o günkü
Sonra İstanbul ve başka illerden
gelenler. İstanbul Üniversitesi'nden Prof. Dr. Mustafa Erkal,
Korkut Tuna ve Doç. Dr. Özcan, Marmara'dan Prof. Dr. İnci
Enginün ve Bilken'ten Prof. Dr. llber Ortaylı... Gaziantep Üniversitesi'nden
Prof. Dr. Hikmet Yıldırım Celkan ile Süleyman Demirel'den
Prof. Dr. Bayram Kodaman...