2023'ün son okuması, doktora tez çalışmam için de temin ettiğim son yapıt. Yeni yıla okuyarak girmemi sağladı.
Avrupa Hunları üzerine bilhassa son on yılda yapılan çalışmalarla önemli ilerleme kaydedildi. Genetik soybilimci olan Karl O. Högström'ün çalışması kanımca alana ciddi bir katkı. İskandinavya'da bazı kişilerde görülen Y-DNA
Çinliler ata binmeyi M.Ö. 300'lerde Asya Hunları'ndan öğrenmişlerdir.
Sayfa 211 - Ötüken Neşriyat,2017Kitabı okudu
Büyük Türk imparatorluklar da siyasi temasları yürüten dış işleri dairesi en mühim kuruluşlardan biri idi. Asya Hunları'nın merkezinde çeşitli dillerde konuşan ve yazan kalabalık bir heyet çalışırdı.
Uğranılan Büyük İnsan Kaybı
Hunları bu dönemde zayıflatan bir başka sebep de fazla insan kaybı idi. Ekonomik zorluklar ve kıtlık yüzünden ahalinin çoğu daha doğrusu büyük kitleler Kuzey Hun Devleti topraklarını terk etti. Çin'e, Güney Hunlarına, Ting-ling'lere katıldı. Mesela 87 yılında iki yüz bin sivil, sekiz bin askerden oluşan elli sekiz kadar Hun boyunun dört sınır eyaletinde Çin sınır korumasını istediği anlatılmaktadır.
73-89 yılları arasındaki Kuzey Hunlarına karşı Çin seferleri sadece Çinli askerleri tarafından oluşturulan ordular tarafından düzenlenmedi. Güney Hunları başta olmak üzere Ch'iang, Wu-huan ve Hsien-pi'ler de Çin ordusunda yer almışlardı.
Bu dönemde Hsien-pi'lerin Orta Asya'da yükselen güç olduğunu belirtmek gerekir. 87 yılında Hunları tek başlarına mağlup etme başarısını gösterdiler. Hatta, Hun şanyüsü Yu-liou'yu savaş meydanında öldürüp derisini yüzdüler. Bahsedilen saldırı Hunlar üzerinde ağır yıkım yaratmış, savaşların sonucunda elli sekiz Hun boyu Çin'e teslim olmak zorunda kalmıştır.
Başkır diyârında yerleşmiş olan Kuzey Hunları o târihte Türkistan'da gâyet kudret sahibi olan ve Jeu-jen adı verilen Doğu Tatarlarıyla bozuştular. İşte bundan dolayı bu kalabalık millet bir taraftan Roma İmparatorluğu ile, diğer taraftan Asya kavimleri ile muhârebe mecburiyetinde kaldı. Jeu-jen Tatarları ile işbirliği yapmak niyetinde bulunan Hunların reisi yahut Tanju'su tebaasından bir çoğuyla doğu tarafına gitmişti. Fakat gâyet pis ve kirli bir halde karşısına çıkan Jeu-jenleri görünce bütün bu millet hakkında o kadar büyük bir istikrah [tiksinti] hissetti ki bundan dolayı kendisine hakaret edildi diye addeden Jeu-jen Hanı'yla sonra aralarında bir muhârebe çıktı. Hunlar o zaman Asya kavimleri içinde istedikleri vakit kar, dolu, yağmur yağdırmak, şiddetli rüzgârlar estirmek ve bu suretle memleketlerine düşmanların girmelerine mâni olmak kudretine mâlik sihirbaz bir kavim diye bilinir idiler. İddia olunduğuna göre Jeu-jenlerle çıkan muhârebede de onlara yine bu vâsıtalarla karşı koymuşlardır.
Güney Hunları da Romalılara karşı daha ziyâde rahat durmuyorlardı. Bu barbarların bir takımı Roilas namında bir reisin kumandası altında oldukları halde Tuna'yı geçtiler, bütün Trakya'yı yağma ettiler, İstanbul'a doğru ilerlediler. İstanbul'u zapt edebileceklerini umuyorlardı. Fakat ordunun bir kısmı reisi ile beraber semâvî ateş tarafından, bir kısmı da vebâ tarafından imhâ olunduğu için arkada kalanlar korkularından memleketlerine döndüler.
Sayfa 367 - Ötüken Neşriyat, 2. Baskı:2019 - I. CİLT
Çinliler ata binmeyi ancak M.Ö. 300'lerde Asya Hunları'ndan öğrenmişlerdir.
Sayfa 211 - ÖtükenKitabı okudu