Budist felsefeye göre, kişiye zarar veren davranışların asıl sebebi gönüllü yapılan yanlışlıklar ve kötülükler değil, cehalettir(avidya).
Sayfa 139Kitabı okudu
"Budizm'in ilk dönemlerinde yaratıcı Tanrı fikri yoktur. Ayrıca varlığın kendiliğinden veya yokluktan tesadüfi bir biçimde varoluşu da kabul edilmez. Bir şeyin varlık dünyasına çıkışı bazı ön şartlara ve diğer faktörlere bağlıdır ve Budizm'de, 12 Halkalı Nedensellik Yasası veya Bağımlı Varoluş Yasası şeklinde tanımlanır. Nedensellik çemberinin on iki çubuğu yani Nidanalar, genellikle şöyle bir dizi içinde sunulur:
1. Yanılgı / cehalet (avidya) yanlış düşüncelere yol açar,
2. Yanlış düşünceler birtakım güdülenmelere, eğilimlerin, karakter özelliklerinin biçimlenmelerine (samsara) ortam hazırlar,
3. Buradan da bilinç oluşur (vijnana),
4. Bilincin ben'le ben olmayanı ayırt etmesinden özne-nesne ikiliği, ad ve beden (nama-rupa) ortaya çıkar,
5. Bundan altı duyu alanı gelişir (şadayatana),
6. Duyularla nesnelerin karşılaşmasına (sparsa) neden olan şey altı duyu alanıdır,
7. Karşılaşmadan; hoşlanma, hoşlanmama gibi duygular, coşkular oluşur (vedana),
8. Duygular, coşkular isteklere, tutkulara dönüşür (tanha),
9. İstekler ve tutkularsa bağımlılığa, insanın isteklerinin, tutkularının tutsağı olmasına, bireysel yaşam isteğine (upadana) yol açar,
10. Upadana'dan oluşuma bağımlılık (bhava) ortaya çıkar,
11. Oluşum doğuşa yol açar (cati),
12. Doğuşsa, ihtiyarlık ve ölüme (cara-marana), ızdıraba, gözyaşı, tedirginlik ve umutsuzluğa yol açar. Buradan da yine yanılgı (avidya) ortaya çıkar."
Sayfa 74 - Siyah Beyaz Yayınları - Budizm'in Temel Öğretileri - Bağımlı Varoluş Yasası
“Kurtuluşa ulaşmanın Bilgi’den başka hiçbir vâsıtası yoktur; sadece o, arzuların bağlarını (ve bireysel hâle hâkim olan diğer arızilikleri çözer. Bilgi olmaksızın Selâmet’e (Ananda) ulaşılamaz. Eylem (hem genel manasıyla hem de taabbudî amelleri ifade eden manasıyla karma) cehaletin (avidya) zıddı değildir, onu uzaklaştıramaz; ama Bilgi, tıpkı ışığın karanlıkları yok ettiği gibi cehaleti yok eder. Tıpkı bulutlar dağıldığında Güneş’in aydınlığının yayılması gibi, dünyevî duygulardan (ve benzer bağlardan) doğan cehalet uzaklaşır uzaklaşmaz (bütün yanılsamalar yok olur ve) kendiliğin (Atma) ışıltısı uzakta (varoluşun bütün dereceleri boyunca), bölünmemiş bir hâlde (her şeye nüfuz ederek ve varlığın bütününü aydınlatarak) parlar.”
Bu neden-sonuç ilişkisi 12 halkalı nedensellik zinciriyle açıklanır:
1. Bilgisizlik (Avicca; Skr. Avidya)
2. Eylem (Samkhâra; Skr. Samskâra)
3. Bilinç (Vinnâna; Skr. Vicnâna)
4. Ad ve biçim (Nâmarûpam)
5. Altı duyu (Şalâyatana; Skr. Şadayatana)
6. Dokunma (Phassa; Skr. Sparşa)
7. Duyuş (Vedana)
8. İstek (Tanhâ; Skr. Trşna)
9. Varlığa bağlanma (Upadâna)
10. Var olma (Bhava)
11. Doğum (Câti)
12. Yaşlılık ve ölüm (Carâmaranam).
Sayfa 27Kitabı okudu
Hindu düşünce ekollerine ve Sihizm'e göre avidyâ, fenomenler âlemindeki varlıkların çokluk ve çeşitliliğine kapılarak aslında tek olan Hakikat'in idrâk edilememesi demektir.
Sayfa 676 - İnsan Yayınevi / Hinduizm (671-712) / Ali İhsan YitikKitabı okuyor
Zaman akar gider, yaşam solar biter... ¨Vedanta
Bu büyük gösteri yalnızca "cehalet"imizle (avidya) izlenir
niteliktedir; uyanmış gözün önünde ortadan kaybolur.
Vardırlar ve yokturlar. Duman gibi, kendileri ve yaratımları gelir geçer, akar ve yiter gider.
Sayfa 171 - Kabalcı / Birinci Basım: Mayıs 2004 - Şiva'nın kozmik hazzı (Yüce Tanrı 4)
