Deli dumrul'un şahsında, tek tanrılı bir din olan İslam'ın inanç çizgisi ve islamiyetini zorlayıcı/dönüştürücü gücüyle karşılaşan, animist-şamanist eski Türk topluluklarının yaşadığı sancılı/coşkulu geçiş sürecinin kahramanları olan atalarımızı ve kendimizi bulabiliyoruz. Ulaştıkları çözümleri aşamadıkları çözümsüzlükleri hala yaşıyor ve tartışıyoruz.