Aylarca süren sefalet ve zulüm dolu esaretten sonra Nazi Almanya"sı Türklerin, Rusları olan kininden faydalanmak için Alman Ordusunda Türk lejyonları kurarlar. Esir kampında tuttuğu Kazak, Kırgız, Azerbaycan, Özbek ve Kırım Türklerini serbest bırakıp, bu kez Alman Üniforması giymeyi mahkûm ederler. Vaat olarak da Türkistan'ın bağımsızlığını ileri sürerler; "Bir gün kendimizi, büyük Türkistan ordusuna sahiden katılmış görecek miydik, bilmiyorduk, ama Türkistan'ın istiklâli, bu ümit veya hayal, kalplerimizi günden güne, saatten saate artan bir heyecanla çarptırmaya, iyilik ve fedakârlıkla doldurmaya yetiyordu."
Antant devletleri Temmuz 1919'da Daşnak Ermenistan'a askeri istikrar verdiler; müttefiklerin tavsiyesi üzerine Menşevik Gürcistan, Musavatist Azerbaycan ve Daşnak Ermenistan arasında bir dizi antlaşmalar imzalandı; 1919 yılı sonunda ABD' de 'Ermenistan'ın Bağımızlığı İçin Amerikan Komitesi' kuruldu, 1920 yılı ocak ayı sonunda Müttefikler Yüksek Konseyi Musavatist Azerbaycan'ı ve Menşevik Gürcistan'ı fiilen tanıdı. Müttefikler Kafkasya limanlarını Vrangel ordularının Ermenistan Daşnaklarının, Gürcistan Menşeviklerinin ve Azerbaycan Musavatistlerinin, ikmal üssü durumuna getirdiler"
Evet, Azerbaycan ikiye bölünmüştür. Bir kısmı İran'dadır. Bir kısmı, kuzeyde, şu anda bağımsızlığını ilân etmiş olan yerdir. Bu iki parça birleşmek isteyecektir eninde sonunda. Bu en tabii bir haktır.
Aytmatov kitaplarını okumaya ve incelemelerini yazmaya başlamadan önce Aytmatov'un bendeki yeri hakkında giriş yapmak istiyorum. Kitap okuma konusunda bende önemli etkisi olan babam Aytmatov setini görünce heyecanlanmış ve "Oku kızım, her türden oku. Okuduğun her kitap sana bir sene yaşamışsın gibi tecrübe kazandıracak. " demiştir.