Manevi Yolculuğun Azığı
Kıllet: "Azlık" demektir.
Kıllet-i ta'âm (az yemek)
Kıllet-i kelâm (az söz )
Kıllet-i menâm (az uyku)
Uzlet ani'l-enâm (insanlardan uzlet)
Yani “az yemek, az konuşmak, az uyumak ve lüzumsuz yere insanlarla boş vakit geçirmemek”
D.D ya hep ya hiç diyenlere ithafen
Bazı zamanlar denge bazı zamanlar azlık bazı zamanlar çokluk bazı zamanlar hiçlik bazı zamanlar yokluk olmalıdır.
"Biz bir ülkeyi yok etmek istediğimiz zaman, şımarık varlıklılarına emrederiz, onlar itaat etmeyip orada kötülük işlerler. Böylece, o ülke helaka müstahak olur, biz de onu yerle bir ederiz." (İsra Suresi-16. ayet)
Bu ayete ilk bakışta belanın geleceği kesimin o ülkenin zenginleri, bunlara yol veren yöneticiler gelebilir, ancak
Aslında zıtlık dediğimiz şey bir şeyin azlığı ve fazlası değil midir?
Zayıflık-şişmanlık, cömertlik-cimrilik, uzunluk-kısalık vs. Kilonun fazla olmasına şişmanlık az olmasına zayıflık diyoruz. Bu duruma muhalif olacak tek örnek, varlık-yokluk meselesidir. Lakin yokluk düşünülebilen bir şey olmadığından dolayı biz sadece yokluğu varlığın azlığından yola çıkarak hayal edebiliriz. Bu da ilk söylediğim kaidenin geçerli olduğunu gösterir. Madem zıtlık, azlık veya çokluktadır o halde azlığın ve çokluğun da göreceli olduğunu bildiğimize göre zıtlıklar , göreceli şeylerdir. Şu halde insan deneyimlerinin tamamı göreceli olduğu sonucu çıkartırız çünkü insan ancak zıtlıklarla yaşayabilir ve seçim yapabilir. Mademki insanın yaşamı bütünüyle göreceli deneyimlerden meydana gelmektedir o halde hiç kimsenin birini değerlendirirken hata yapmaması mümkün değildir. Çünkü insan kendi öznel deneyimlerinden yola çıkarak değerlendirir ve bu da kaçınılmaz olarak değerlendirmesinde yanılmasını mümkün kılar. Daha az yanılmak için insanın sadece kendini değerlendirmesi gerektiği açıktır.