İnsanları bir noktaya kadar, kalbinizi son noktaya kadar dinleyin... Unutmayın ki kiminin vicdanı kendi başını, kiminin vicdansızlığı da başkasının başını yakar.
"Sadece vicdanı vardı."
eğer maksat halkın gözünde mevki ve makam sahibi olmaksa, onların kalpleri başkasının elindedir. Vallahi çok namaz kılan, çok oruç tutan, çok susan, nefsi ve elbisesi hususunda mütevazı olan birinden kalplerin hoşlanmadığını gördüm. Onun insanların nazarındaki mertebesi böyle değildi.
Değerli elbiseler giyen, pek fazla nafile ibadeti olmayan ve tevazu göstermeyen birini sevmeye kalplerin hızla atıldığını gördüm. Bunun sebebini iyice düşündüğümde gördüğüm gönül ve vicdandı.
Tıpkı Enes b. Mâlik hakkında söylenen şu
söz gibi: “Onun çok fazla namazı ve orucu yoktu. Onun sadece vicdanı vardı."
Vicdan denen şey herkeste aynı değildir. Kimi insanda doğuştan çok katıdır vicdan. Yanlış yapmasına, başkasının hakkını yemesine izin vermez vicdanı. Sanki hiç uyumayan, sürekli nöbet tutan polisler vardır bu insanların içinde. Kendilerine haksızlık eder, kendi duygularını hiçe sayar ama başkalarına asla haksızlık etmez, edemez bu insanlar.
Sayfa 131Kitabı okudu
Vicdanın sesi
İnsan başkasının değil, kendi vicdanı ile yaşamalı.
Çok acı
Kararın verilmesi için delile gerek yoktu. Sanıkların avukat tutmaları çok nadir bir
durumdu, zaten ne buna vakit vardı ne de bu gorevı üstlenmeyecesaretli avukatlar. Kararlar hakimierin vicdani kanaatine göre
verilirdi ve temyiz edllemedi. Verilen cezalar (ve infazlar) derhal infaz edilirdi. Kararlar o kadar acele ile alınır ve yerine getirilirdi ki, yanlışlıkla başkasının yerine idam edilenler olurdu
Her insanın başına bir polis dikemezsiniz, en iyisi insanı kendine polis kılmaktır. İnsanı kendine polis kılmak demek, içindeki vicdanı diriltmektir. İnsan karanlıkta, kimsenin görmediği yerde suç işleyebilir, başkasının hakkını gasp edebilir. Ama vicdanı diri insan, suçu başkasından gizlese de kendinden gizleyemez. Kendini tanıyan bu insan kanunlardan korktuğu için değil, vicdan azabından korktuğu için kötülük yapmaz, suç işlemez. Haddini bilir, başkasının sınırına müdahalede bulunmayı hakkı olarak görmez. Böylesine sahici bir polis olan vicdanın temel dinamiği insanın hayatını bu dünyayla sınırlı görmemesidir. Dünyanın bir ötesi var, ölümden sonra ahiret var. Allah vardır, bütün varlığın bütün insanların sahibi. Allah hesap soracaktır. Allah'a hesap verme düşüncesi insana diri bir vicdan kazandırır.
Sayfa 31
