Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Bir inancın doğru olup olmadığı konusunda yargıya varmak için, onun arzuyu tatmin etmeye meyilli olup olmadığını keşfetmek gereklidir yalnızca. Tatmin edilecek olan arzunun doğası başka arzularla sadece çatıştığı kadarıyla ilintilidir. Dolayısıyla psikoloji yalnızca mantıktan ve bilgi kuramından değil, etikten de üst konumdadır. Neyin iyi olduğunu keşfedebilmemiz için sorgulayacağımız tek şey insanların istedikleri şeyi nasıl elde edecekleridir ve bize bu süreçte "doğru" inançlar yardımcı olurlar. Pragmatik doğruluk kuramı işte budur ve tahmin edilebileceği gibi bunun çok geniş kapsamlı sonuçları bulunmaktadır.
Üç tutku yönlendirdi hayatımı: Sevgi açlığı, bilgi arayışı ve başkalarının acılarına yönelik dayanılmaz bir merhamet. Aşk ve bilgi göklere yükseltti ama merhamet her seferinde çekip yere indirdi beni. Bertrand Russell
Reklam
“Yakın komşulardan çekinmek eskiye göre azaldı, ama onun yerini gazetelerin ne yazacağı korkusu aldı.”
Sayfa 105
Öyleyse pragmatizme göre "doğru" ve "yanlış” kelimelerinin anlamı budur. "Doğru”, soruya yönlendiren amacın daha öteye taşınması anlamına gelir. Ya da açıkça ifade etmek gerekirse, bir inanç, herhangi bir amacı gözetirken, amaca ilişkin olarak göz önünde bulundurulduğunda, eğer amaca ulaşmayı kolaylaştırıyorsa “doğrudur”, eğer kolaylaştırmıyorsa o zaman “yanlıştır."
Tarih hayal gücünü genişletir ve eğitimsiz bir zihinde oluşmayacak birtakım eylem ve duygu olasılıklarını ortaya çıkarır. Geçmiş yaşamlardan kayda değer ve önemli olan öğeleri seçer; düşüncelerimizi muhteşem örneklerle ve hiç yardım almayan düşüncenin asla keşfedemeyeceği çok büyük amaçlara yönelik arzularla doldurur. Şimdiyi geçmişle ve böylece geleceği şimdiyle ilintilendirir. Ulusların gelişimlerini ve büyüklüklerini görülür ve canlı bir hale getirerek bizim kendi yaşamlarımızın ötesinde umutlar edinmemizi sağlar. Tüm bu yönlerden tarih bilgisi, devlet idaresine ve günlük düşüncelerimize, görüşü sadece şimdiyle kısıtlı olanların erişemeyecekleri bir genişlik ve açı sağlama kapasitesine sahiptir.
Tarihi, "Haklılık uzun vadede güçlülüğü getirir", "En sonunda doğruluk kazanır" ya da "İlerleme toplumun evrensel bir yasasıdır" gibi bazı genel felsefi doktrinleri öğreten bir şey olarak görmek en büyük kötülüktür. Bu tip doktrinlerin desteklenebilmesi için dikkatli bir yer ve zaman seçimi yapılması ve daha da kötüsü değerlerin çarpıtılması gerekir.
Reklam
Tarih hakkında
İnsanoğlunun düşünsel dünyada bir yer edinmesini sağlayan tüm bilim dalları arasında, geçmişi konu alan bilim dalı kadar gerekli olan başka bir saha yoktur. Bireysel belleğimizin başlangıç noktasına dek dünyanın nasıl gelişim gösterdiğini bilmek, birer üyesi olduğumuz dinlerin, kurumların, içinde yaşadığımız ulusların şu anki hallerine nasıl geldiklerini bilmek, başka zamanlarda revaçta olan şeylere, bizimkilerden farklılık gösteren âdet ve inanışlara aşina olmak... Bunlar durumumuza dair herhangi bir idrake varmamız ve eğitimimizin rastlantısal koşullarından kurtulmamız için zaruri olan şeylerdir. Tarih sadece tarihçi için ya da arşiv ve dokümanları incelediğini söyleyen bir öğrenci için değil, insan yaşamına dair derinlemesine bir araştırma yapabilecek herkes için değerlidir. Fakat tarihin değeri öylesine çok yönlüdür ki bu yönlerden herhangi birine güçlü bir çekim hissedenler sürekli olarak onun diğer yönlerini unutma tehlikesi altında olurlar.
Biz genelin iyiliğini gözetmek zorundayız ve bu kişisel çıkarla çakıştığında, kişisel çıkar diğerinin yolunu açmak zorundadır.
Eğer bir şeyi arzularsam, ona erişmem bana az ya da çok haz verecektir, erişememem ise bana az ya da çok acı verecektir. Buradan yola çıkılarak bir şeyin, kendisi için değil de, vereceği haz için arzulandığı çıkarımında bulunulur. Fakat bu arabayı atın önüne koşmaktır. Şeylerden aldığımız haz genellikle onların tatmin edebildiği bir arzumuzun olmasına bağlıdır; örneğin yemekten ve içmekten alınan haz açlığa ve susuzluğa bağlıdır. Ya da yine insanların bir müsabakada kendi takımlarının kazanmasından elde ettikleri hazzı ele alalım. Başka insanlar da rakip takımın zaferinden aynı hazzı alacaktır; her iki durumda da hazzın var olabilmesi arzuya bağlıdır ve arzu var olmasa, haz da var olmaz. Bu sebeple insanların yalnızca hazzı arzuladıklarını söyleyemeyiz. Onlar her türlü şeyi arzular ve hayali hazlardan arzuların doğması hazların arzulardan doğmasından daha ender rastlanan bir durumdur. Dolayısıyla bir insanın hedefine erişmekten bir miktar haz elde edeceği yönündeki salt gerçek onun arzusunun ben merkezli olduğunu söylemeye sebep teşkil etmez.
Pek çok insan düşündüğünü zanneder ama aslında yaptığı tek şey önyargılarını yeniden düzenlemektir. Bertrand Russell
Reklam
Eğer diğer insanların eylemlerinin sebepsiz olduğuna gerçekten inansaydık, asla onların eylemlerini etkilemeye çalışamazdık, keza böyle bir etki ancak, arzu ettiğimiz eylemleri doğuracak sebepleri az ya da çok bilebilseydik ortaya çıkabilirdi. Diğer insanların eylemlerini etkilemeye asla çalışamasaydık, hiç kimse parlamentoya seçilmeye çalışmaz ya da bir kadına evlenme teklif etmezdi: Tartışmak, tembihlemek ve emretmek tamamen boşa nefes tüketmek haline gelirdi. Dolayısıyla ahlakı ilgilendiren neredeyse bütün eylemler usdışı hale gelir, ussal eylem insanların istemlerini etkilemeye çalışmayı tamamen olanak dışı bırakır, iyi ve kötüye, determinizmin kesinlikle müdahale etmediği bir biçimde müdahale edilirdi. Ahlak kesinlikle büyük oranda istemlerin sebepleri olduğu varsayımına dayalıdır ve ahlak kurallarındaki hiçbir şey de bu varsayım tarafından yıkılamaz.
Aslına bakılırsa, insanlar özgür olduklarına ne kadar çok inanırlarsa inansınlar, başka birinin eylemlerinin dürtüleri tarafından belirlenmediğine asla inanmazlar.
Bertrand Russell
'Aşktan korkmak yaşamdan korkmaktır ve yaşamdan korkan herkes dörtte üç ölmüş demektir.'
“Savaş, kimin haklı olduğuna değil, kimin güçsüz olduğuna karar verir.” Bertrand Russell “Kötü bir barış, savaştan daha iyidir.” Gaius Cornelius Tacitus “Yurtta sulh, dünyada sulh.” Mustafa Kemal Atatürk
Aşk, en başta, kendiliğinden bir haz kaynağı olduğu için değerlidir.
1.500 öğeden 1 ile 15 arasındakiler gösteriliyor.