1951- Orkun
TÜRK AHLÂKI
Merhum Ziya Gökalp, Türklerin ahlakta birinci olduğunu söylerken, milli bir övünme duygusuna kapılmış değildi. Çok tarih okumuş, milli maziyi öğrenmiş ve düşmanlarımızın bizim hakkımızda söylediklerini belledikten sonra bu hükmü vermişti.
Burada ahlakın hangi sebepler ve tesir edici şeyler altında meydana geldiğini inceleyecek
Bengü Taşı
Tarih öncesi devirlerde dikili taşlara Menhir denildiği bilinir. Asya'daki Türk inanışında ise, ölü gömüldükten sonra, mezannın üstüne, kişinin hayatta iken öldürdüğü düşman sayısınca taş dilir, bunlara Balbal denilir. Bilge Kaan, Köl-Tigin ve Vezir Tonyukuk adına dikilen anıtın en büyük taşına ise Bengü taşı ismi verilir.
Türk Ahlakı
Merhum Ziya Gökalp, Türklerin ahlakta birinci olduğunu söylerken, milli bir övünme duygusuna kapılmıs değildi. Çok tarih okumus, milli maziyi öğrenmis ve düsmanlarımızın bizim hakkımızda söylediklerini belledikten sonra bu hükmü vermisti. Burada ahlakın hangi sebepler ve tesir edici seyler altında meydana geldiğini inceleyecek değiliz. Yalnız su
Gök-Türkler devrinde (VI. asır) Hint- Baharat Yolunun tesiri ile olsa gerek, Budizm misyonerleri, Türk boyları arasında çok kesif bir faaliyet göstermişler ve bunun neticesi bir çok Türkleri Budizm dinine sokmaya muvaffak olmuşlardı. Söz konusu misyonerler, faaliyetlerini o derece ileri götürmüşlerdir ki, biz olayların seyrinden onların Türk Hakanının bile nazarı dikkatlerinin çektiklerine belki ona yakın çevrelere kadar sokulup hatta Türk Hakanına bile nüfuz etmeye muvaffak olduklarına kani olmaktayız. O kadar ki, Türk Hakanı, Bilge Kağan, Budizm'in(Birazda Çinlilerin zıddına olarak) Gök-Türklerin resmî dini olmasını tavsiye edecek kadar ileri gitmiştir. Fakat onun maiyyetinde büyük bir talih eseri gün görmüş akıllı Türk milletinin karakterlerini çok iyi bilen güçlü devlet.adamı Tonyukuk-Han vardı. Yetmiş yaşında idi. Onun bugün bile hayranı olan Alman bilim adamları takdirlerini açıklamak için Ona "Göktürk Hakanlığının Bismark'ı" demişlerdir. İşte bu Tonyukuk-Han o zamana kadar üç Göktürk-Hakanına hizmet etmiş olan emektar vezir, Bilge Kağana Budizm'in Türk toplumuna neye amil olacağını izah etmiş ve ona 'Buda dini Türk'ün askerlik ruhuna çok kötü tesirler icra edecektir!"diyerek Türk Kağanını her nasılsa saplanıp kaldığı bu çok tehlikeli fikirlerinden vazgeçirmeye muvaffak olmuştur.
Sayfa 4 - Türk Araştırmaları VakfıKitabı okudu
Çinliler; Bilge Kağan, Vezir Tonyukuk ve Kültegin’i nasıl anlatmışlardır.
Burada başka bir konuyu da açıklamak gerekir. O da Çinlilerin özellikle onu ”Bilge” olarak tanımlaması ve bunun için takdir etmesidir. Tonyukuk’u stratejist, Kül Tegin’i olağanüstü savaşçı olarak tasvir ederken, Bilge Kağan’ı gerçekten bilge, barış yanlısı, dostluğa değer veren biri olarak anlatmışlardır.
—Ahmet Taşağıl—