Fususi'l Hikem: İbnü'l Arabiyi, vahdeti vücudu anlatan en iyi şerhtir.
Sufi filozoftur. İbnü'l Arabiden dahi daha yetkin ve üstündür.
İlk Akıl: Meşşailere göre ve bazı sufilere göre ilk akıl, Bir'den sudur eden, maddeden mücerred ilk varlıktır. Davud el-Kayseri'ye göre ise, Allah'ın Rahman isminin görüntüsü olan Hz. Muhammed'in külli ruhudur.
Heyûla: Meşşailere ve İbnü'l Arabi gibi bazı sufilere göre ilk maddedir. Yani var olan her şeye maddi suretini veren şeydir.
O (Allah) bana hamd eder, ben O'na O bana ibadet eder, ben O'na İbnü'l Arabi
Ledünni Bilgi: "Ona tarafımızdan bir ilim (ledunna ilmen) öğrettik" Kehf suresi, 65. Her insan Musa gibi bir Hızır'la yola çıkmalıdır.
Varlık Kuramı: Temelde vahdeti vücut düşüncesine dayanır. a-) Hakiki Varlık: Varlık denilince anlaşılması gereken Allah'tır. Vahdeti Vücut anlayışına göre tek ve gerçek bir varlık vardır, bu da Allah'tır. b-) İzafi Varlık: Var olan olma bakımından Allahtan başka bütün nesnelere de mecazi olarak ve benzetme yoluyla varlık denir. İzafi varlık, Allah'ın isimleri, sıfatları ve fiillerinin tecellisiyle var olan nesnelerdir; bu açıdan onlar, Hakkın gölgeleri(zilal)dir.
Vahdet-i Vücut: Kamiliyet mertebesine ulaşmış insanların şuhut mertebelerinde varlığın birliğini idrak etmesidir.
Allah ile alem tek bir varlıktır, demiyor. Keşfi ve şuhudi bilgilere sahip insan izafi varlığı veya alemlerdeki çeşitli varlıkları bir bütün olarak algılayarak hepsinin kaynağı olan Allah'a referansla ancak varlık birdir diyor. (Panteizm değil)
Vahdet-i Vücut: Tenzih ve teşbihi cem ederek Allah'ı bilmek.
Sevgiliyi anarak yaşarken biz ezelde sürekli bir sarhoşluğu
Henüz yaratılmamıştı, ne şarap hatta ne nede asma çubuğu.
KASİDE-i HAMRiYYE
Burada, "sevgili" (hablb) kelimesiyle kastedilen, sevgi ile ilgili
her şeyi kendisinde toplamış olan Hakiki Sevgilidir ki, bu Sevgili var bulunan her şeyi vücüda getiren ve onları yokluk perdesi ve gölgesinden Rahmani rahmetiyle varlık aydnlığına çıkaran Hakk Sübhanehü'dur. O, Rahimi rahmetiyle, her şeye kendisine yaraşır
bir mükemmellik bahşetmiştir. Bunların içinden en mükemmel olarak
insan nev'ini seçmiş, ve bunların arasından da mü'minleri; tevfik
ve inayetiyle, İslam, iman, hidayet ve bunlarla ilgili her şeyle
mükemmelleştirmiştir. Nitekim, Allah Teili şöyle buyurmaktadır:
"Bugün dininizi kemale erdirdim ve size olan nimetimi tamamladım;
din olarak da size İslamı seçtim" (Mdide: 3|.
Sayfa 29 - İnsan YayınlarıKitabı okudu
