Öğreti için her iki kutbu ayrı ayrı gözden geçirirken, aralarında bulu-
nan o kopmaz iç bağı ve ayrılmazlığı bir an bile unutmamalıyız.
Anlamsızlık ve başarısızlık ise, en güzel prensibin ölümü olur. Belki ölümden de kötüsü olur. "Bir doktrini en kestirmeden rezil etmenin yolu, onu toyca savunmaktır." (Lenin). Diyalektiği de, ölümden beter gülünçlüğe düşürmek toyca uygulamaktır-.
Diyalektiğe göre gelişimin nedeni zıtlıkların birlikte çarpışmasına
bağlanır. Formel Mantığın çoğalma ve yalınkat büyüme yahut tekrarlanma sandığı şey, gerçek gelişimin ancak en yüzeyde kalan üstünkörü bir kaba görünüşüdür.
Yunan toplumu gelişip ilerledikçe; yaşayış gibi anlayış da doğruluğuna ilerledi. Sonraları Grek Kenti içinde medeniyet duralarken, sınıf
dövüşleri yıkıcı biçimlere girdi. O yüzden dış evreni araştıran insanın
gözü kendi içine döndü. Felsefe de o dönüşü yankıladı. Sokrates "Kendini
bil" sözünü parolalaştırdı. İnsan toplumu gibi düşüncenin de doğadan
kopması, kendi içine kapanması, hareketten kalması ve durgunlaşması
başladı.