"Okullaştırma, eğitimle aynı anlama mı gelmektedir?
Kesinlikle hayır. Herkes gün be gün bir şeyler öğrenmektedir. Dürüst olmak gerekirse, çoğumuz, yaşamımızda okullaşmanın direk ve derin bir etkiden son derece yoksun olduğunu görürüz. Bu durumda iki soru ortaya çıkmaktadır:
Her toplumda okullaşmaya bu derece büyük bir önem ve prestij kazandıran nedir?
Eğitimin işlevi bir şüphe içeriyorsa, okullaşma gerçekte ne anlama gelmektedir?
Ivan Illich, bu eserinde okulun, statükonun korunmasına vesile olan araçlardan biri olduğundan dolayı bu prestije sahip olduğu yolundaki tezini kanıtlamaya çalışmaktadır. Ona göre günümüzdeki okullar eğitimi açısından etkisiz olduğu kadar, bölücü bir nitelik de taşımaktadır.
Özellikle ülkemizde okul merkezli eleştiriler sıkça dile getirilir. Neredeyse herkesin eleştirdiği ama bir türlü tam bir çözüm üretilemeyen okul eksenli eğitim sistemine Ivan Illich çok uç bir teori sayılabilecek bir çözüm yolu sunuyor: Okulsuz Toplum!
Kitapta illich’in önerdiği eğitim sisteminde, okulun öğrencileri tekdüzeleştirdiği ve istenilen yönde düşünmelerinin sağlandığı iddia ediliyor. Buna alternatif olarak bireyin istediği bilgiye kolaylıkla ulaşabileceği bir iletişim ağını kurması gerektiği savunuluyor. Yazarın savunduğu sistemin günümüz teknolojisiyle – okulsuz eğitim uzaktan eğitim -yapılandırılmasının mümkün olduğu söylenebilir.