Karamanlılara yönelik olarak yapılan yayın faaliyetleri arasında
misyoner kuruluşlarının da gerçekleştirmiş olduğu yayınlar
önemli bir yere sahiptir. 16. ve 17.yy.'larda İtalyan misyonerlerin
başlatıp yürüttüğü sonraki asırlarda da Fransız Katolik ve
Amerikan ve İngiliz Protestan misyonerlerinin Anadolu içlerinde
yaşayan Rum ve Ermeni topluluklara yönelik okul, hastane
ve matbaa kurup çeşitli dini ve din dışı yayınlar -yaparak gerek
dini açıdan gerekse siyasi açıdan önemli hizmetlerde bulundukları
bilinen bir gerçektir.
1820'lerden sonra Amerika'daki bir misyoner kuruluşu olan
American Board of Commisioners far Foreign Mission üyeleri İzmir
ve komşu merkezlerde vakıflar, kütüphaneler ve paralı okullar
açmışlar, dinsel ve bilimsel birçok dergi yayını yapmışlardır.
Ancak, bir süre sonra kendi inançları doğrultusunda Hıristiyan
doğuya ruhani ve ahlaki yenilenme getirme amacıyla hareket
eden İzmir' deki Protestan misyonerlerin, kendisini Hıristiyan
doğunun koruyucusu ve sürdürücüsü olarak ilan etmiş olan
Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi ile arası bozulmuştur. Protestanlar,
Ortodoksların doktrinsel ve ikon kullanımı açısından
yanlış yolda olduğunu vurgularken, Ortodoks Rumlar, her ne
kadar Protestanların niyetleri konusunda endişe duysalar da,
sağlamakta oldukları eğitim fırsatı açısından hoşnut durumdaydılar.
Ancak, patrikhane tarafından Protestanların gerçekleştirdiği
İncil tercümeleri yok edilirken, Ortodoks çocuklarına
misyoner okullarına gitmek yasaklanmıştır.
Bu şekilde Milli Mücadele safında resmen yer alan Papa Eftim bundan sonra yapacağı bir açıklama ile Patrikhaneden de ayrıldığını ve artık müstakil hareket edeceğini resmen ilan edecektir.
Onun Milli Mücadele safında yer almadaki kararlığı konusunda verilebilecek en çarpıcı örneklerden birisi kendisinin
hükümete karşı isyan ederek köy basan Rum
Papa Eftim'in Vefatı
Bütün bir ömrü Fener Rum Patrikhanesi'nin entrikalarına karşı mücadele etmekle geçen Papa Eftim, geçirdiği beyin kanaması sonucunda 14 Mart 1968'de vefat eder. Papa Eftim içib 17 Mart 1968'de Karaköy Merkez Manayio Kilisesi'nde Vali Vefa Poyraz ve milletvekillerinin de katılımıyla Türkçe dualar eşliğinde dini tören yapılır. Papa Eftim'in cenazesi daha sonra Şişli Rum Mezarlığı'na defnedilir.
Sayfa 229Kitabı okudu
Karamanlı Türk Ortodokslar Rumlardan Her Bakımdan Farklıydılar
Türk Ortodoksları, Yunan menşeili Rumlardan görüş ve amaç bakımından çok farklıydılar. Papa Eftim önderliğindeki Türk Ortodoksları milli mücadelenin başlangıcından itibaren Müslüman Türklerle birlikte hareket etmişler Fener Rum Patrikhanesi'nin propagandalarına karşı koymuşlardı.
Sayfa 86Kitabı okudu
13 Temmuz 1921'de patrikhane tarafından örgütlenen Rumlar Anadolu'da ki Rumların Amerika'nın himayesine girmesini istedi.
Sayfa 34 - Berikan YayıneviKitabı okudu
Bu şekilde mübadeleden muaf tutulan ve Kayseri Türk Ortodoks Patrikhanesi'nin İstanbul'a naklini sağlayan Papa Eftim'e karşı Fener Patrikhanesi de bazı faaliyetlere girişmiştir. Patrikhane, bir yandan Papa Eftim'in başpapazlığını üstlendiği kiliseler için bu kiliseleri fuzuli yere işgal ettiği gerekçesiyle hakkında dava açarken Ankara'ya müracaatla kendilerinden bir heyetin Türk Ortodoks Patrikhanesi'ne giderek ayin yönetmek istediklerini bildirmiş, diğer taraftan da uzun zamandan beri kamuoyunda Papa Eftim aleyhine yürüttüğü propagandalarına daha da hız vererek devam etmiştir. Takip ettiği bu propagandalarda Fener Patrikhanesi'nin üzerinde durduğu en önemli konu, Bulgar, Arnavut, Arap gibi farklı milliyetlerden Ortodoksların var olduğu gerçeğini açıkça göz ardı ederek her Ortodoks'un Rum olduğu ve Papa Eftim'in de Rumları Türkleştirmeye çalıştığıydı