NOT DEFTERİNDEN Beşeriyetin Ebedî Kütüphanesi
Batı klasik eserlerini unutmaz, genç kuşaklara okutur. Cicero'nun De Amicitia'sı (Dostluk Üzerine) dışarıda okutulan önemli eserlerdendir. Üzerinde durulur. Iulius Caesar'ın De Bello Gallico'su, Tacitus'un Germania'sı yine bu minvaldedir. Plutarkhos'un Vitae'sı paralel biçimde ünlü Romalı ve Helenlerin hayatlarını ele alır; önemlidir. Şunu da söylemeli: Üslup, usul ve tarih olarak bunların işe girmesi, bu eserlerde her daim haklı ve doğrunun verildiği anlamına gelmez. Ama bunlar, zekice ve ustaca eserlerdir ve öğreticidirler. Beşeriyetin ebedî kütüphanesinde yer alırlar. Orta Çağ İslam dünyasında ve Rönesans'ta da bu dal şüphesiz ki parlak örneklerle devam eder. Ama şunu bilmek gerekir; Roma ve Klasik Helenler olmadan ne Rönesans İtalya'sı ne de Avrupa tasavvur edilebilir. Beri yandan, ismi bugüne kadar açıkça telaffuz edilmese de Avrupa Rönesansında ve sonra Aydınlanma'da Klasik İslam dünyasının rolü de zikredilir. Goethe, Hammer-Purgstall gibi Almanlarla Hafız'ı, Hayyam'ı bazı hatalar olsa da ustaca tanıtan Fitzgerald ve diğer usta Britanyalılar sayesinde bu dönemin rolü anlaşılmıştır. Bu rolün önemini o zamanlarda Goethe de, Hegel de, Friedrich Engels de ifade etmiştir.
Karl Marx, insanlığın kurtuluşunun yalnızca dinsel ve siyasal değil, aynı zamanda ekonomik ve toplumsal baskıları da yok etmeyi gerektirdiğini öne sürdü.
…
komünizmin sadece işçi sınıfı partisinin doktrini olmadigi, aynı zamanda kapitalist sınıf da dâhil olmak üzere tüm toplumun içinde bulunduğu dar koşullardan kurtulmasını öneren bir teori olduğu öğretisine de büyük önem verilmistir. Bu bir soyutlama olarak yeterince doğrudur ama pratikte tamamen kullanışsız ve kimi zaman da zararlıdır.Zengin sınıflar herhangi bir kurtuluş gereksinimi hissetmedikleri gibi işçi sınıfının kendi kurtuluşuna da
direndiklerine göre sosyal devrim sadece isçi sınıfı tarafından hazırlanacak ve gerçeklestirilecektir.
Tüm kamu yetkililerinin kendilerini seçen kitleye karşı her an sorumlu ve görevden alınabilir olması da devlet mekanizması açısından büyük bir yeniliğe yansıtmaktaydı.