İyi ve kaliteli bir edebiyat için üç verinin çok önemli olduğunu biliyoruz: Sağlam bir gelenek, sürekliliği olan bir yenilenme ve evrensel edebiyatla sağlam ilişkiler.
Halkın dinsel inançlarının çekirdeğini oluşturan bu İslamlaşmış
Şamanlık, oluşumunda çeşitli öğeleri barındırmaktadır. Önce sanat
loncalarının, Şii eğilimli Ahilerin etkisi; daha sonra Tevrat yorumlan
geleneğine dayalı ve Tanrı kavrayışı insan biçimli ( cabalistique ve
anthropomorphique), temelleri lsmaili kökenli ideoloji ile belirlenmiş
bulunan Hurüfiliğin etkisi; nihayet, ağırlığı dikkat çekici, Kızılbaşların
cemaat-dışı Şiiliği görülür.
Bektaşi-Alevilerin inançları, çeşitli öğelerin çözülmez bir bütün
oluşturduğu ve kaynaştığı bir mozaik görünümü sunmaktadır.
Dinsel gelenek, bilinç-birikimi (gnose, örf) içinde oluş nedeniyle,
hatmi anlamla yorumlanmıştır ve bu yüzden iifan 'ın bütün çizgilerini
taşımaktadır. Yerleşik düzene karşı bir hareketten kaynaklanan
bu birikim, Batıni bilinç sayesinde, kendisiyle birlikte bir yenilenme
ve kurtulma umudu getiren bütün sosyal baskı ve engelleme anlarında
görünür. Sosyal ve siyasi çevre elverdiği anda, serpintiler biçiminde
her yanda görülmeye başlar. inanç-karışımı olması ve yerel geleneklere,
onları özümseyerek uyum sağlayabilmesi belirleyici özelliğidir.
Aynı zamanda, gizlilik özelliği vardır. Bu onun, niçin, insanların
inançlarını, gizleyerek koruyabildikleri fethedilmiş ülkelerde yaygın
bulunduğunu açıklar.
İlerleme,demokrasi,gelişme,ulusal bağımsızlık,kurtuluş Tanrı yerine geçen yeni sözcüklerdir. İslam geleneğinde varolan mükemmel,sonsuz,ebedi,cevher anlamındaki sözcüklerin modern karşılıklarıdır.
Kuran'ın hakkında konuştuğu "başka dünya" , aslında "bu dünya'nın "başka" olabileceğine değin inançtır, insanlar kendi eylemleriyle bu dünyayı değiştirebildikleri müddetçe bu mümkündür.
"Bizler ,çağdaş düşüncemizde, akıl ile vicdanı birbirine karistirdigimizdan, düşündüğümüzü sanırız, aslında yaptığımız nutuk atmaktan ibarettir , bir faaliyettin içinde olduğumuzu düşünürüz aslında içinde olduğumuz heyecandır."