Çalıkuşu, Reşat Nuri Güntekin'in 1922 yılında kaleme aldığı en tanınmış eseridir. Ve Türkiye Cumhuriyeti kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün en sevdiği kitapların başında gelmekte olup Atatürk'ün başucu kitabıdır.
Bu eser, İstanbullu bir subayın kızı olan Feride adındaki küçük kızın çocukluğundan, önce annesini daha sonra ailesinden sevdiği insanları küçük yaşta kaybetmesi üzerine yaşadığı zorluklardan söz eder.
Zengin ve şımarık bir kız olan Feride'nin serüveni, yaşadığı kalp kırıklığı sonrası ailesini, sevdiklerini İstanbul'da bırakarak Anadolu'nun küçük bir köyüne öğretmen olmasıyla başlar. Daha sonra bu köyü başka kasabalar, şehirler takip eder.
Önceleri eserde Kurtuluş Savaşı'nın etkileri görülür. Sonraları ise İstanbul'da yaşamış farklı kültürden gelen genç, yalnız bir kızın toplumsal yaşamdaki zorlukları, kültürel çatışmaları, çatışan değer yargıları, çıkar ilişkileri, Feride'nin genç ve güzel bir kız olması, güzelliğinin ve yalnız oluşunun başına türlü türlü dertler açması, Feride'nin kendi iç dünyasındaki fırtınalar... okurun karşısına çıkar.
Feride'nin kaçıp gittiği Anadolu'nun ücra kasabalarında öğretmenlik yaparak olgunlaşıp idealist bir öğretmene dönüşümünü ve hayatını öğrencilerine adayışını konu alan mükemmel bir eserdir.
Çalıkuşu, hem yayınlandığı dönemde hem de günümüzde çok okunan kitapların başında gelmektedir.
Eser, kalın bir kitap olmasına rağmen çok akıcı bir dille kaleme alınmıştır.
Okurken etkilenmemek elde değil. Çoğu yerinde ağladığım, güldüğüm bir kitap oldu.