Nasıl girizgah yapayım diye çok düşündüm. Birkaç farklı bakış açısı vardı aklımda. Hiçbirini ıskalamak istemiyordum. Sıkmadan okunsun istiyordum. Kısa kısa yazmaya karar verdim. Dağınık oldu kusura bakılmasın.
Aynanın Tarihi isimli bir kitapla Hıristiyan mistisizmi ile tanıştım. Hıristiyan Azizlerinin bizdeki evliyalarla çok yakın olduklarını görmek heyecan vericiydi.
Kitap şu ilginç cümle ile başlıyordu:
"Mistikler deli değildir. Nasıl ki dahiler entellektüel hayatın üstün insanları ise, onlar da ahlâkî hayatın üstün insanlarıdır."
Yıllar önce okuduğum şu cümle geldi aklıma: "Deliler ve veliler mevzuunu bulmazlar ki "ben" desinler."
Şu da ilginç cümle: "Mistikliğin özü ruhunun Tanrıyla özdeşleşmesi ve farklılık içinde dahi aynileşmesi olarak ifade edilir."
Buradaki Tanrı neye tekâbül ediyor sizce? Ben söyleyeyim Hz. İsa'ya! Müşrikler melek peygamber beklentisinde idiler! Hıristiyanlar ise Tanrı peygambere inanıyorlar! Bu Mustafa İslamoğlunun ifadesiyle bir peygamberin katlidir! Onu hayattan sınırdışı etmektir.
Nietzcshe Tanrı öldü demiyor mu? Kim sonsuz kudretine inandığı Tanrı ile aynileşebilir!? Efendimiz ise daha makul bir şeyi öğütlüyor: "Allah'ın ahlâkî ile ahlaklanın!" Hıristiyanların Tanrılaşma fikri ne kadar da zorluyordur onları!
"İnsan nasıl tanrı olabileceğini, bir insandan öğrenebilsin diye Tanrının sözü (logos) insan oldu."
Şu alıntıyı kitabın bambaşka bir yerinden getiriyorum daha iyi anlaşılsın için:
"Yuhanna ve Pavlus'a göre Isa Mesih he hayattır, hem hayat verendir. Hem vahiydir, hem vahiy verendir. Hem yoldur, hem rehberdir. Onda yeryüzüne ait olanla, gökyüzüne ait olan birleşmiştir."
Bir de keramet nakledeyim:
"Francis fiziksel olarak da İsa ile bütünleşmeyi Stigmata tecrübesinde gerçekleştirir. Bir melek suretinde görülen İsa tutku ve acısının bedendeki izlerini Francis'e transfer eder. Çarmıha gerilen İsanın el, ayak ve göğsünün alt tarafında olmak üzere toplamda beş adet yara izi vardır. Rivayetlere göre Francisin bedeninde de aynı yerlerde bu izler ortaya çıkar."
Stigmata tecrübesi bir nevi Hallac-ı Mansurun "ene'l Hakk" tecrübesinin Hıristiyancasıdır.
Güzel bir iman tanımı :
"Bultmann'a göre Pavlus'un, insanın Tanrıyla ilişkisi olarak tanımladığı iman, mistik bir tecrübeden başka bir şey değildir."
"İnsan nasıl tanrı olabileceğini, bir insandan öğrenebilsin diye Tanrının sözü (logos) insan oldu."
Son olarak kitapta dikkatimi çeken bir tabir vardı: "İsa'yı giyinmek." Necip Fazıl'ın O ve Ben'de kullandığı "Şeyihini giyinmek" tabiri ile neredeyse aynı. Birinde giyilen Tanrı, diğerinde bir veli!
