Genel olarak bakıldığında Araba Sevdası, Bihruz Bey ve Periveş Hanım'ın sıradan aşk hayatını anlatan bir roman gibi görünmektedir. Fakat Recaizade Mahmyt Ekrem bu romanda asıl Tanzimat Dönemi ile birlikte Batı'ya açan Osmanlı Devleti'nin bu süreçteki yanlış yönlerini kahramanlar üzerinden anlatmaya çalışmıştır. Önceki sayfalarda yer alan alıntılar hariç olarak ilk Bihruz Bey’ i ele alalım. Romanda Bihruz Bey, Tanzimat döneminin aydın kesimini temsil etmektedir. Dönemin aydınları Batı’ ya açılarak bir modernleşme sürecine girmişlerdir. Fakat bu süreç yanlış Batılaşmanın ta kendisidir. Romanda Bihruz Bey’ in merak ettiklerinden biri Fransızca konuşabilmektedir. Bihruz Bey’ e babası -yüksek bir tabakadan olan- Fransızca, Arapça ve Farsça’ yı öğretmek için hocalar tutmuştur. Fakat o tercihini Arapça ve Farsça dersi hocalarını kovmaktan yana kullanmıştır. Çünkü Bihruz Bey’ e göre Türk dili yetersiz ve kaba bir dildir. Günlük hayatındaki konuşmalarına Fransızca kelimeler eklemekten pek hoşlanmaktadır. Bu sayede alafranga bir bey gibi göründüğüne inanmaktadır. Ama gerçek şu ki Fransızca’ yı bilmemektedir. Lokantada Fransızca konuşan bir garsonla anlaşamaması buna en iyi örnektir. Bihruz Bey’in bir diğer özelliği savurgan ve mirasyedi bir kişilik olmasıdır. Markalı ve moda olan Batılı tarzda kıyafetler giydiği için ve parasını aldığı anda ödemediği için çok borçlanmıştır. Buna rağmen gösterişten uzak kalmamak için lüks yaşamına devam etmektedir. Ta ki borçların yazılı olduğu bir kâğıt eline ulaşıncaya kadar... İşte burada mirasyedi özelliği ortaya çıkmaktadır: Babasından kalan konakları borçlarından kurtulmak için bir bir satmak zorunda kalmıştır, elinde kalan hayvanları ve çok sevdiği arabası da elinden alınmıştır. Kendisi Kalem’ de çalışmaktır, devlet memurudur. Fakat bilindiği üzere arabasıyla gezinti yerlerinde dolaşmaktan, Fransız edebiyatı eserleri okumaktan, Beyoğlu’nda saçlarını kestirmekten, terziye yeni bir elbise diktirmekten, özellikle sahte aşkı Periveş Hanım’ ın peşinde koşmaktan memurluk işini yerine getirmemektedir. Arkadaşlarının -Kalem’de çalışan- da ondan geri kalır yanı yoktur. İşleriyle ilgilenmeleri vakit siyah- çerde kelimesinin anlamı hakkında tartışmaktadırlar ve Bihruz Bey’ in bu kelimeyi bir kadın için yazdığını öğrendiklerinde dalga geçmektedirler. Babası öldükten sonra aynı evde annesiyle yaşamaktadır. İlişkileri iyi değildir. Annesi yakın olmaya çalışsa da Bihruz Bey’ in annesinden beklentisi sadece maddiyattır: mücevherleri ve oturdukları konağı satmak. Araba Sevdası romanında alafranga tipe bir örnek de Mösyö Piyer’dir. Mösyö Piyer, Bihruz Bey’ in Fransızca hocasıdır. Ders saatlerinde birlikte Türk edebiyatı eserleri yerine yabancı edebiyata ait eserleri incelemekte, okumakta, eserler hakkında konuşmaktadırlar. Fakat menfaatçi Mösyö, tüm getirdiği kitapların parasını bir şekilde Bihruz Bey’den çıkarmaktadır. Ayrıca Mösyö’ nün bir diğer özelliği aydın bir tip görünmek için ciddi ve siyasi meselelerle ilgilenmesidir. Tanzimat Dönemi’nde yaşanan olaylar hakkında konuşmak yerine veya o olaylar hakkında bilgi almak yerine romanda Süvey Kanalı ile ilgili bir makale okumaktadır. Bihruz Bey ve Mösyö Piyer’den sonra romanda alafranga tip olarak gösterilen diğer kişi Keşfi Bey’dir. Keşfi Bey yalancılığıyla bilinir ve çevresi tarafından kırk yalan, mantar ya da soytarı olarak tanınmaktadır. Süslü gezinmekten; Fransızca okumak ve konuşmaktan, koltuğunun altında bir edebiyat tutkunu gibi roman taşımaktan, savurganlıktan oldukça hoşlanmaktadır. Özellikle etrafında gezinen kadınlara medeniyet icabı bakmaktadır. Bihruz Bey gibi aşkı önemsememektedir. Bihruz Bey’ in aşık olduğu Periveş Hanım ise Bihruz Bey’in siyah-çerde diye hitap ettiği gibi esmer yüzlü değil sarışındır. Düşük tabakadandır, eğlencesi gezmek ve gönül avcılığı yapmaktır.

Araba SevdasıRecaizade Mahmut Ekrem · Türk Edebiyat Vakfı Yayınları · 201025,2bin okunma

·

12 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.