Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.37.13
Gönderi
Arabistanlı Philby
Arabistan'ın kuruluşunda ve ilk dönemlerinde önemli bir figür olan Philby üzerine yazılmış kitap bulmak neredeyse imkansız gibi. Akademik olarak tez çalışması ve ayrıca alıntı olarak bazı düşünceleri kitapların içinde yer alsa bile yekpare olarak Türkçeye tercüme edilen bir kitabı yok diye biliyorum. Bu kitap, Philby'in kendi kitabı olmasa bile onun üzerinden kurgulanmış bir çalışma.
Suudi Arabistan'ın kuruluşunda İngilizlerin parmağı var mı? Philby neden orada idi? Bu kişiyi diğerlerinden farklı kılan şey neydi? Hep Lawrenceler bilinirken bu kişi de nereden çıktı? Esas oğlan Philby ve diğerlerini gizlemek için Lawrence'yi ön plan çıkartmak da oyunun bir parçası mı ? Ya da Lawrence'nin çalışma yeri ile Philby'in ki farklı olduğundan dolayı mıydı? İbn Suud'la "kanka" olan Philby ne amaçlıyordu? Kral ile Philby'i ortak paydada buluşturan ne idi? Philby'in Müslüman olmasına giden yol gerçek anlamda 'itikadi' mi yoksa günümüz tabiriyle duygusal mı? Gibi onlarca sorunun sorulabileceği bir durumla karşı karşıyayız. Bazı soruların cevapları bulunabilirken bazılarını bulmak için biraz daha tarihi eşelemekte fayda var.
Bu kitap, John B. Philby'in yaşamına odaklanıp yaptığı siyasi faaliyetler hakkında Türk okuyucusuna bilgi sunuyor. Okurken Philby'i sıradan bir kişi olarak da görüp geçebiliriz (ki, bu zamana kadar hep o yönde idi). Lakin kimdir, neden buradadır, kimlerle 'rabıtalı' gibi sorular da önümüzde duvar gibi duruyor.
Arabistanlı Philby, Bir İngiliz Casusun Vehhabi Devleti'nin Kuruluşundaki Rolü adlı kitap ile Leyli Sedef Kalaycı da bu durumu -birileri gibi- merak ederek bu çalışmayı ortaya çıkarmış.
Öncelikle Necd tabir edilen bölgeden S.Arabistan olarak nitelenen coğrafyaya dönüşen bölge hakkında bilgiler sunuluyor. Abdülvehhab ile İbn Suud'un işbirliği; otorite zayıflığından dolayı Suud ailesinin aşama aşama sınırlarını genişletmesi; Osmanlı'ya başkaldırması da yer alıyor. Daha sonra ise Arabistanlı Philby ya da esas adı John B. Philby'in hayatına odaklanılıyor. Hayatına dair bilgiler de ise farklı kaynaklar haricinde, Philby'in yayımlanmış (İngilizce) ya da yayımlanmamış yazılarında da seçmeler yapılmış. Birinci el kaynak kullanımı da söz konusu. Philby'in Hindistan, Irak, Necd bölgesindeki faaliyetlerinde, Arapça, Farsça, Urduca gibi dilleri ana dili gibi bilmesi rahat çalışma olanağı da sağlar.
Kitabı okudukça Osmanlıya karşı Suud-İngiliz; Şerif-İngiliz ittifaklarını da görüyoruz. İkisi de Arap olan Suud ve Şerif aileleri arasındaki amansız mücadeleye de tanık oluyoruz. İngilizler Osmanlıya karşı ayaklanmaları için Şerif ve Suud ailelerine ne kadar nakdi yardım yapıyordu. Aman ne var bunda denilemeyecek kadar önemli bir mevzudur. Bugün bile yabancı ülke fonlarından beslenen kişi, kurum, parti ve çeşitli türdeki yapıların sonunun da nereye varacağını göstermesi bakımından ["çorba üstünde bulunan sineğin" mide bulandırması gibidir] önemli. Okuyucu da bu kitapta masal anlatılmadığını da (ki maalesef hep masallar anlatıldığı için birileri tarihin hep o masal kısmını seviyor.) bilsin.
Yazarın da sonuç kısmında belirttiği gibi, esas kişi Philby ve bunun gibi kişilerin araştırılması, ön planda çıkarılması gerekirken hep bunlar göz ardı edilmiş (akademik çevre hariç). O yüzden de Türk okuyucusuna uzak bir kişiyi biraz da olsa yakından tanımak önemli.
Bu kitap herkese hitap etmiyor. Lakin siyasi tarih okumayı sevenlere, yeni bir bakış açısı getireceğini de düşünüyorum. Arabistanlı Philby kitabının bir kapı açarak, bazı yerlerin daha da derinleştirilerek yeni yeni kitapların da ortaya çıkacağına inanıyorum. Bu güzel çalışmayı bize sunan yazara, sonra da kitap haline getiren yayınevine de ayrıca teşekkür ederim. Yazar kendisine lisansüstü çalışması için daha kolay şeyler varken, zoru seçerek güzel bir çalışma ortaya çıkarmış. Bize de en kolayı kalıyor. Onu okumak. Yerli ve yabancı onlarca kaynağın incelenmesi sonucu ortaya çıkan bu kitabı da meraklılarına tavsiye ediyorum.
Kitapla ilgili aldığım kendimce notlar:
Bu kitap lisansüstü tezden hazırlandığı için o 'biçim' korunarak kitaplaştırılmış. Lakin kitap haline gelme aşamasında editöryel olarak yayınevi bazı yerlere müdahale edebilirdi (tabii, yazarın görüşü alınarak gerekli bilgilendirme sağlandıktan sonra). Örneğin: Anlatılan konunun devamında araya resimler eklenerek konuyla etkileşim sağlanabilirdi. (Resimlerin toplu olarak kitabın en arkasında yer alması hoş durmuyor ve sanki oraya atılmış gibi. O resimlerin orada bulunması ne ifade ediyor?) Ayrıca -söz hem meclisten içeri hem dışarı- S.Arabistan coğrafyası anlatılırken okuyucuya kolaylık sağlamak (kitap haline geldiği için tezden çıktı !) amacıyla çizim harita eklenebilirdi. Yine kişiler kısmı tanıtılırken portre konulabilir, anlatılan coğrafyaya ait fotoğraf eklenebilir ya da en basitinden en arkadaki resimlere gönderme yapılabilirdi (bknz. Sayfa XX, 1 no.lu resim gibi). Kitabın kapağında kullanılan resmin kime ait olduğu belli değil? Ya da belli ama yayınevi onu da bulmaca gibi gizlemiş (bknz, resimler kısmı). Tamam çok eski yıllarda kullanılan bu tür kapak resimlerinin kaynağı yazılmazdı. Lakin devir değişti. Künye kısmına bunu yazmak da zor değil. 121.sayfanın son satırlarında yer alan "… sinema filmi de bulunmaktadır" kısmı da *la belirtilerek, bilgi verilebilirdi. [ O film maalesef -görsel görüntü anlamında güzel lakin Bell'i anlatmıyor…- kötü bir film ve fazla bilgi göz çıkarmaz babında değinilebilirdi.] Bir de böyle bir kitapta (artık tez değil) araştırmacılar için kolaylık sağlaması için de dizin kısmının da mutlaka olmasında fayda var. 62.sayfanın 23 no.lu dipnotunda bulunan isim Mert olacağı yerde sehven Mehmet yazılmış.
Kitabın kapağı, seçilen yazı karakteri, kitabın ebatı iyi.
Bu kitabı 2 - 3 Ocak 2021 tarihleri arasında okudum. Bu yazı ise 12 Ocak 2021 tarihinde 1000Kitap sitesine eklendi. Tavsiye ederim.
·
59 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.