Kitap, İranlı ve suikaste kurban gitmiş Müslüman bir öğretmen, sosyolog, düşünür olan Ali Şerîatî'nin dinler tarihi üzerine yaptığı derslerin derlenmesiyle oluşturulan 2 ciltlik serinin ilk kitabı olması nedeniyle başlangıç okuması için gayet uygun bir eser ve toplam 7 dersten oluşmaktadır. Verilen derslerin yazıya geçirilmiş hâli olmasından dolayı öğrencilerle sohbet havasında ilerleyen bu kitabın başında Ali Şerîatî, Tanrı kavramına açıklık getirmeye ve insanların Tanrı veya tanrılara neden ihtiyaç duyduğunu aktarmaya çalışmaktadır. Ona göre, fıtratında olan bir boşluktan dolayı insan Tanrı veya tanrılara, bunun bir tecellisi olarak da dinlere ihtiyaç duymaktadır. Bu, yaratılıştan beri süregelen bir kanundur ve insanın olduğu yerde bir şeylere tapmak da ister istemez olmaktadır. Yani insanlar ister Antik Yunan dininde olduğu gibi tanrılara, ister İslam dininde olduğu gibi tek Tanrı'ya tapsın, sonuçta bir tapınç ve dinî kimlik söz konusudur. Başlangıçta ele aldığı bu konuları sosyolojik, felsefî, dinî bakış açılarını harmanlayarak tartışıyor ve böylece bir din tanımına ulaşıyor. Yani diğer yazarların aksine en başta bir din tanımı yapmak yerine, kavramları ve durumları irdeleyerek bir din tanımına ulaşıyor. Daha sonra yaptığı bu din tanımı çerçevesinde ilkel dinleri (Totemizm, Fetişizm vs.) derinlemesine ele aldıktan sonra artık yavaş yavaş ileri dinlere el atıyor ve bunu "Doğu" coğrafyasından başlayarak, Çin ve Hint kültüründeki dinleri ve dinî anlayışları inceleyerek yapıyor. Ali Şerîatî, her dersin sonunda öğrencilerin dersin konusuyla ilgili şahsî sorularına da cevap vermeyi planlasa da bunu başaramıyor ve ancak ilerleyen derslerin birinde bunu gerçekleştirme fırsatı buluyor. Derslerde aktarmaya çalıştığı mevzuları sosyoloji, din ve felsefe tarihinde ad yapmış şahsiyetlerden pasajlar ve kıssalar alarak destekliyor ve kendince objektif bir sonuca ulaşmaya çalışıyor. Bunlardan ayrı olarak Ali Şerîatî, henüz İslâm dinine sıra gelmemiş olsa da derslerin başından sonuna kadar aralıklarla ve diğer inanışlardan aktardıklarının el verdiği ölçüde İslâm dinine zarar veren gelenekçi görüşleri ve din olmayan ama hastalıklı bir kesim tarafından din diye anılan hurafeleri de sertçe eleştirmekte ve İslâm'ın yanlış aktarılıp yanlış anlaşılmasının getirdiği sorunlardan dem vurmaktadır. Bu konu hakkındaki görüşleri de bazı kesimleri öylesine rahatsız etmiş olacak ki bir suikast sonucu öldürülmüştür (Zaten kendisi de demiyor mu "Sizi rahatsız etmeye geldim!" diye? Bu hakkaniyetli davası onun canına mal oldu fakat fikirleri ve değeri hep ölümsüz kalacaktır.) Kitabın sonunda Adem ve Havva'nın yaratılışı hakkındaki oldukça ilgi çekici anlatımlar okunmaya değer ve bunlar muhtemelen 2. kitapta semavî dinlere giriş yapacağının habercisi. Dinî görüşümün aşırı uçlarda olmasına rağmen bu kitabı okuyarak belki de ilk defa bir din âliminin dinleri anlatış şekline ve bilgisine hayran kaldım (Şiî'liğinin verdiği duyguyla Hz. Ali'yi çok defa ayrı bir kefeye oturtuyor olması konusu hariç. Çünkü bu tarz ayrımların insanlık tarihi açısından sonuçları hiçbir zaman iyi olmamıştır.). Demem o ki Ali Şerîatî, oldukça yenilikçi ve özgün bakış açısıyla ve bir ateiste dahi söz geçirecek bir üslupla dinleri işlemeyi başarıyor. Hülâsa, zor ve bir vakitten sonra sıkıcı olması muhtemel bir konu üzerinde çalışılmış olmasına rağmen anlatılış tarzıyla hiç sıkılmadan ve zorlanmadan hazmedilebilecek bir eser ortaya konmuş diyebilirim. İlgilenenler için kesinlikle tavsiye ederim. 2. kitabını okumak içinse sabırsızlanıyorum...

Dinler Tarihi 1Ali Şeriati · Fecr Yayınları · 2000423 okunma

·

27 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.