Bu incelemede yer alan,
★ Mai ve Siyah'ta Ahmet Cemil, hayalin mavisiyle gerçeğin siyahını hayalleriyle gerçekleri barışık ve bağdaşık tutamamanin trajedisini yaşar;
★ Kiralık Konak'ta Hakkı Celis, geçmişin sağlam degerleriyle geleceğin özün oluşturmak ister;
★ Roman'da Falih Rıfkı Anadolu'nun taşını toprağını milli kültürle yoğurmak ister;
★ Sinekli Bakkal'da Halide Edip, doğu-batı sentezinin oluşturulmasında milli kültürün tayin ediciliğini vurgular;
★ Matmazel Noraliya'nın Koltuğu'nda Peyami Safa, ebediyyen var olan ilahi bir düzene inanır, inancın temel ilkelerinin bile hayatın gerçeklerine göre yorumlanmasını ister;
★ Huzur'da Mümtaz, Türkiye'siz bir dünya, Türk değerlerinin katkısı olmayan evrensel bir değerler sistemi düşünemez;
★ Yorgun Savaşçı'da Kemal Tahir, kültür tarihinde yeni bir perspektif oluşturmak için Türk aydınlarının Türkiye'nin gerçeklerini bilmeleri gerektiğini vurgular;
★ Madame Bovary'de gerçeklerin yıktığı idealler bir trajedi doğurur;
★ Bulantı'da Sartre, kendisinin ve çevresinin gerçeklerini aşabileceğini savunur, onun insanı sınırlı, fakat sorumludur;
★ Babalar ve Oğullar'da Bazarov, toplumun manevî değerlerini inkâr ettiği için değer boşuna düşer ve hiçliği içinde yok olur;
★ Suç ve Ceza'da Raskolnikov, varlığını inkar ettiği ebedî alemin düzenini ihlâl eder ve hesaba katmadığı güçlere yenik düşer;
★ Diriliş'te Tolstoy'un Nehludov'u, insanın kurtuluşunu ilahî kanunların bir yeryüzü cenneti kurmakta bulur;
★ Güneş de Doğar'da Hemingway; insan hayatını destani bir mücadele olarak görür, bu mücadelede zaferin, aklın bedeni ve karanlık güçleri yenmesiyle kazanabiliceğini vurgular;
★ Ayı'da Faulkner da, Dostoyevski gibi, 'tanrı yoksa her şey mübahtır der;
★ Portre'de Stephen, 'Hoş geldin hayat! Milyonlarca tecrübenin kazandıracağı gerçekle buluşmaya gidiyorum. Amacım, ruhumun dökümhanesinde insanlığın vicdanî yeniden yaratmaktır' der;
★Tonio Kröger'de Thomas Mann, Tonio'nun kendi ruhunda bütünlüğe eriştikten sonra, tabiat, toplum ve evrenle bütünleşmesini ifade eder.
( Arka Kapak)