Tarihi siyasi menfaatler uğruna, yahut marazî ideolojileri müdafaa maksadıyla bir yalancı şahit gibi kullanmak ilmin ve insanlığın haysiyeti namına çok acı ve faydasız bir şeydir; fakat bu gibi hareketlerin geçici olduğunu ve her şeye rağmen tam objektif surette tarihî réalité'yi arayan ilim adamlarının dünyanın her tarafında çoğalmakta bulunduğunu memnuniyetle söyleyelim.
Millî tarih telakkisinin romantik devrini Türk nasyonalizmi de tabiatıyla görmüştür. Avrupa tarihçiliğinin Türkler hakkında hiçbir ilmî esasa dayanmayan çok haksız menfi telakkileri karşısında bizim romantik tarihçiliğimizin aksülameli (tepkisi) de ister istemez çok müfrit (aşırı) ve mübalağalı olacaktı ve hakikaten öyle de oldu.