Oscar Wilde bende “Dorian Gray'in Portresi” eseriyle ve bir zamanlar tüm ülkemizde dillerde dolaşan Tuncel Kurtiz’in seslendirdiği “Herkes Öldürür Sevdiğini” şiiriyle büyük bir yer edinmiştir.Gerek sanat ve estetik anlayışı gerek ortaya koyduğu aforizmalar ve James Joyce gibi etkiledikleri büyük yazarlar bakımından her zaman okunmaya değer bulduğum bir yazar olmuştur.Dorian Gray’in Portresi romanından sonra Oscar Wilde’in başka bir romanı olmadığını görmek ve 46 yaş gibi aslında bir yazarın aslında en verimli olacağı bir çağda ölmüş olduğunu öğrenmem beni çok üzmüştü.Yine de her ne kadar masalları romanlar kadar sevmiyor olsam da İş Bankası Yayınları’nın derlediği bütün romanlar bütün öyküleri okumaya karar verdim ve Oscar Wilde okumanın romanında olduğu kadar olmasa da hazzını yaşadım.
Oscar Wilde yazarlığı ve sanata kattığı estetik anlayışla beraber yaşamındaki fantastik yapı yapıtlarına da yansımış.Yaşamı boyunca biseksüel olduğu için gerek sanat camiası gerekse halk tarfından yoğun eleştirilere ve kamusal linçlere maruz kalan Wilde,”Dorian Gray Gray’in Portresi “romanında açık açık yaptığı eşcinsel vurgular masalların kendine özgü yapısında gizliden gizliye kendini göstermiştir.Bildiğimiz üzere fazlaca masum görünen masalların alt yapısında alttan alta ideolojiler vardır.Yazarlar bazen bizlere zehirli elmalar verir Pamuk Prensesteki gibi.Biz masallardan iyi anlam çıkarmaya çalışırken alttan alta bilincimize farklı anlamlar yüklenir.Burda eşcinselliği eleştirmiyorum kimse yanlış anlamasın(Yine de eşcinsellik psikoloji literatüründe patolojik durum olarak gösterilir,bkz:DSM-5) lakin iş bununla da sınırlı kalmıyor.Değişik parafilik bozukluklar da gözümden kaçmadı mesela Mutlu Prens’in Erkek Kırlangıcı dudağından öpmesi hem zoofilik bir davranış bozukluğu olarak hem “Bencil Dev”in küçük çocukla arasında sevgi denmeyecek pedofilik bağ..Neyse bir yazarı ahlaki boyutlarda tartışmak istemem,yine de farkında olmadan istemsiz bir zehirlenmeye kimse kurban gitmesin,bu düşüncelerin bilinçaltında kalması bile çeşitli kabuslara yol açabilir.İstemediğiniz bir rüyayla irkilip uyanabilirsiniz.Marazi ve hazırlıksız okuma çoğu zaman beyinde hazımsızlık yapar Cemil Meriç’in dediği gibi.Neyse devam edelim.
Oscar Wilde demiştik kişiliği hep tartışma konusu olmuştur.Bazen zengin,bazen sefil,bazen erkeklerle bazen kadınlarla duygusal münasebetlerde bulunmuştur.Anti-feminist ve şovenist yazılara karşın kadın gibi giyinmeyi sevmiş ve efemine davranışlar sergilemiş yaşamı boyunca.Aslında kişiliğinin çelişik yapısına baktığımız zaman kadın düşmanı bir beynin kadın gibi giyinmeye meyilli oluşu aslında bize aşağılık kompleksler silsilesini gösteriyor.Wilde aslında kadınlara karşı sürekli kıskançlık duyuyordu çünkü kadın estetik anlayışı erkeğe göre daha fazla temsil ediyordu.Sanat estetik içindir görüşü onu bu tip bir psikoza sürüklemiş olması muhtemel.(Tıpkı Hitler’in Yahudileri aşağılaması ama alttan alta çalışkanlıklarına imrenmesi gibi)Şimdi burdan yola çıkarak kadın ve erkek yaşantısının,algılarının ve davranışbilimsel yanlarının bir insanda aynı anda bu kadar tezahürü ilginç bir şekilde gerçeklik ve kurmaca metinlerinin de içiçe geçmiş yapısına yansımış.Mesela Bütün öyküler kısmına geçtiğim zaman öykülerinde masallar kadar fantastik ve metafizik yanları olduğunu gördüm,Dorian Gray’daki masalsı Portre gibi.Kısacası Oscar Wilde bana göre içiçe geçirmenin temsilcisidir.Her görüşü,her kalıbı bir arada bularak kalıpları yıkmanın...Barutla ateşi birleştirir gibi..Kısacası Oscar Wilde eserleri bir sanat ve psikoloji yumağıdır.Ha unutmadan söyiyim burjuva yaşantısına gerçek hayatta aşırı bir düşkünlük göstermesine ve buna ters olarak sefaletten ölmesine karşın eserlernde hep bir sosyalizm vurgusu vardır ve paylaşmayı masal ve hikayelerinin temeline koyar,hedonist yapısına rağmen hedonizmi yıkmaya kalkar.Dili de buna karşın anlaşılır,Roza Hakmen de her zamanki gibi müthiş çevirmiş,tadından yenmez :)Yani demem o ki Wilde enteresan bir
adam,okunur,okunması gerekir...Okuyan herkese teşekkürler...
