1973 yılında yayımlanan Dar Zamanlar üçlemesinin ilk kitabı. Aynı zamanda yazarın da ilk romanı. Öncesinde şiir ve oyunlar yazan Adalet Ağaoğlu, "Çatıdaki Çatlak" oyununun yasaklanması üzerine bir arkadaşının tavsiyesiyle roman yazmaya başlar ve Ölmeye Yatmak böyle ortaya çıkar. Geri dönüş ve bilinçakışı tekniğinin kullanıldığı romanda yazar iki farklı zaman diliminden bahseder. İlki ana karakterimiz Aysel'in adına "Ölmeye Yatmak" dediği ve bir otel odasında tek başına geçirdiği 1 saat 27 dakikalık zaman dilimidir. Bu sürede geçmiş otuz yıl boyunca Aysel'i intihar düşüncesine iten süreci iç çözümleme, bilinç altı, iç konuşma teknikleriyle anlatır. Bu otuz yıllık süre 1938 - 1968 yıllarını kapsar. Romanın arka planını oluşturan bu zaman dilimi tarihsel ve toplumsal olaylara karakterlerin farklı şekillerde verdiği tepkileri göstermesi açısından önemlidir. Atatürk 'ün ölümüyle başlayan süreçte toplumsal, siyasal, ekonomik durumların karakterlerin hayatlarına etkisi anlatılmaktadır. İnkılaplar ve bunlara uyum sağlamaya çalışan toplumun yaşadığı ikilem, ikinci dünya savaşı, varlık vergisi, Kore savaşı, Marshall yardımı, milli koruma kanunu gibi birçok olay ve süreç kitapta gazete küpürleri, radyo haberleri veya Mektuplar aracılığıyla okuyucuya aktarılmış. Bu da yazarın "belgesel roman" yazma amacına hizmet etmektedir. O günlerin atmosferini, dilini daha iyi anlayabilmek ve aktarabilmek için Ulus Gazete’sinin birçok sayısını taradığını söylüyor bir söyleşisinde Ağaoğlu. Yine döeneme damgasını vuran Nazım Hikmet, N. Atsız, Sabahattin Ali'den de bahsediyor. Halk evleri, köy enstitüleri, ihtijar, karaborsa, çok partili hayta geçiş ve 1960 darbesi... Döneme ait birçok bilgiye sahip oluyorsunuz bu romanı okurken. Romanda kullanılan metaforlardan biri 'çıplaklık' kendini bütün kimliklerden sıyırma isteği ve çabası. Çünkü Aysel'i ölüme iten şey çocukluğundan itibaren toplumun da içinde olduğu doğu - batı çatışması, batılılaşma, yenileşme çabası. Aydın bir cumhuriyet kadını olma çabası aslında Aysel'i hem bulunduğu şartlara getiren - Aysel bir üniversitede sosyoloji doçenti- güç hem de onu ölüme iten sebeptir. "Çıplakken bir matbaa işçisini bir öğrenciden bşr efendiyi bir uşaktan bir zorbayı bşr aşıktan nasıl ayırabilirdiniz?" Aysel öğrencisi Engin'le birlikte olur fakat bu basit bir aldatma eylemi değildir. Arka planda Aysel'in özgürleşme, ben olma ve intikam alma çabası vardır. Aysel Engin'i hayatındaki tüm yüzlerin karışımı olarak görür. Aysel, ailesi geleneksel düzenden ve değerlerden gelen, eğitim aracılığıyla batı ideolojisini tanıyan, "kadın" olmakla "aydın" olmak arasında çelişkşlerle dolu hayatında sürekli ben olma mücadelesi verir. Aysel'in gördüğü rüya da bu çelişkiyi bilinçaltında nasıl yaşadığını anlatmak için güzel bir yol olmuştur. (Aysel rüyasında Atatürk ve yeşil yüzlü sekiz hakemin olduğu bir kurula tezini sunacaktır ki çalışmaları bir anda elinde tuttuğu bir tabak dolmaya dönüşür) Kitapta olaylar birçok karakter tarafından Mektuplar yoluyla anlatılmaktadır. Bu mektuplarda aynı ilkokuldan mezun olan sekiz öğrencinin hayatlarının hangi yönde şekillendiğini okuyoruz. Aysel karakteri yazarın kendi hayatıyla da birçok yönden özdeşleşiyor. Nallıhan'da doğup ilkokulu orada okuduktan sonra da ailesinin Ankara'ya talınmasıyla Ankara Kız Lisesine gidiyor. Tıpkı kitaptaki Aysel karakteri gibi. Babasının hafız ve kumaş tüccarı olması da bir diğer benzerlik. Ağaoğlu 'nun radyoda ve yayıncılık hayatında yaşadığı kısıtlamalar Aydın karakteri üzerinden veriliyor. Oyunları yasaklanan yazar, devlet tiyatrolarına uygun metinler yarçzarak yüksek mertebelere gelenleri de Sevil karakteri üzerinden canlandırıyor. Kitap üzerine söylenecek o kadar çok şey var kii... Kitap Atölyemizde mart ayı kitabımızdı kendileri. Keyifle okuduk, keyifle konuştuk. "Her şeyde haklı ve doğru olmak için her şeyin haklı ve doğru olması gerekir."

Ölmeye YatmakAdalet Ağaoğlu · Everest Yayınları · 20194,214 okunma

··

149 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.