Bir dönemin hazin hikâyesi!
Osmanlı İmparatorluğu’nun son demleriydi. Padişah 2. Abdülhamit tahttan indirilmiş ve iktidarı, devleti on yıl boyunca yönetecek olan İttihat ve Terakki Cemiyeti devralmıştı. Enver, Talat ve Cemal Paşalar cemiyetin en güçlü üç ismiydi. Enver Paşa Harbiye Nazırı, Talat Paşa Dâhiliye Nazırı, Cemal Paşa da Bahriye Nazırıydı. İmparatorluğun Enver Paşa tarafından Almanların safında Birinci Dünya Savaşı’na sokulması üzerine Cemal Paşa 4. Ordu Komutanlığı’na getirilmiş, Filistin-Suriye Cephesi ile kısmen Kanal Cephesi'nde görevler üstlenmişti.
• • •
Cemal Paşa’nın karargâhı ise Kudüs’ü hâkim bir tepeden gören Zeytindağı'ndaydı. Aynı dönemde 
Falih Rıfkı Atay da Cemal Paşa’nın emir subayı olarak bölgeye atanmıştı. Fatih Rıfkı Atay, Osmanlı’nın son döneminde yetişmiş, İmparatorluğun çöküş ve Cumhuriyete evrilme süreçlerini çok yakından görmüş ve Atatürk’ün en yakınında bulunmuş önemli aydınlarımızdan biri. İşte o İmparatorluğun son dönem hikâyesini ve Cumhuriyete geçiş süreçlerinin ipuçlarını “
Zeytindağı” adlı kitabında anıları üzerinden anlatıyor bizlere.
• • •
Bu yönüyle Zeytindağı, Yakup Kadri’nin ifadesiyle Cumhuriyet Dönemi edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul ediliyor. Gerçekten de Falih Rıfkı, birçok tarih kitabında bulamayacağımız bilgileri eserinde anekdotlar şeklinde aktarıyor. Onun hatıralarından Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkan Savaşlarını kaybettiğinde yaşananları, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kuruluşu, iktidara gelişi ile Birinci Dünya Savaşı'na hangi koşullarda girdiğimizi daha iyi anlıyorsunuz. Enver, Talat ve Cemal Paşaların hırsları, rekabetleri, kişilikleri, huy ve mizaçlarının İmparatorluğun hazin hikâyesindeki rollerini daha iyi kavrıyorsunuz. Cemal Paşa’nın 4. Ordu Komutanı olarak Suriye-Filistin-Mısır ve Hicaz Bölgesi'ndeki imar faaliyetlerine ve izlediği yönetim şekline daha yakından şahit oluyorsunuz.
• • •
Yine Falih Rıfkı’nın anlatımlarından Osmanlı Devleti'nin bozulan ekonomik, sosyal, siyasi, bürokratik ve toplumsal yapısının yaşanan sonu hazırlamada oynadığı rolü daha iyi görüyorsunuz. Suriye-Filistin ve Hicaz Bölgesi'nde yaşayan Arap ve Yahudi toplumlarının adet, gelenek ve göreneklerinin, sosyal, kültürel, dini ve ekonomik yapılarının İngilizler ve Fransızlarla yaptıkları işbirliğinde oynadığı rolü daha iyi anlıyorsunuz. Özellikle Birinci Dünya Savaşı yıllarında Suriye-Filistin Cephesi ile Kanal Cephesi'nde yaşananlar insanın kalbini burkuyor. Çocuğunu cepheye gönderip ondan haber alamayan annelerin gözyaşları ile aç, susuz ve doğru düzgün kıyafeti olmayan askerlerin çöl kumlarında bir mezarları dahi olmadan kayboluşları insanın yüreğini sızlatıyor.
• • •
Doğrusu Zeytindağı’nı okurken tüm yaşananları tarihin aynasında seyrederken bir yandan da üzüldüğümü ve hüzünlendiğimi söylemeliyim. Meğer toplumların kaderini belirlemede bir insanın aldığı/alacağı kararlar ne kadar da etkiliymiş. İmparatorluğun çöküş süreçlerinde imzası olan Talat, Enver ve Cemal Paşaların aldığı kararları ve sonuçlarını görünce insan ister istemez kendini bu duygulardan kurtaramıyor. Elbette bu hazin hikâyede yeni bir doğuşun ayak izlerini Mustafa Kemal örneğinde görmek de insanı sevindiriyor. Anılar üzerinden bir devrin hikâyesinin anlatıldığı bu eseri tüm okurlara, özellikle de tarihi kitap okumayı seven okurlara mutlaka okumalarını tavsiye ederim.
Keyifli okumalar dilerim!
··
953 görüntüleme
Üniversitede kitap yorumlamak için bu kitabı önerdiler ama hiç akıcı degil çok zorlaniyorum
Aslında dil olarak zor bir kitap değil. Falih Rıfkı kitapta daha çok anı ve gözlemlerini aktarıyor. Zorlanmanızın nedeni biraz tarihi olaylara ilgi duyup duymamakla ilgili olabilir diye düşünüyorum. Osmanlı'nın son dönemi, Cumhuriyet'in kuruluşunu, Enver, Cemal, Talat Paşa üçlüsünü ve de Atatürk'ü tanımak için güzel bir kitap. Elbette o dönem Anadolu'dan Suriye-Filistin bölgesinde yaşananlara, coğrafyanın özelliklerine ve bu bölgede yaşayan toplumların kültürleri, dinleri, gelenek ve görenekleriyle ilgili de önemli ipuçları barındırıyor kitap. Bir anda okumada zorlanıyorsanız ara ara okuyabilirsiniz. 👌 Keyifli okumalar dilerim.📚
Yüreğinize sağlık
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.